Makula Deliği (Görme Merkezinde Delik)

Makula Deliği (Görme Merkezinde Delik) Hakkında

Makula delikleri genellikle yaşa bağlı makula dejenerasyonu ile karıştırılır. Makula deliği ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu, her biri için semptomlar benzer olmasına rağmen, iki ayrı ve farklı durumdur. Her iki koşulda 60 yaş ve üstü kişilerde yaygındır. Bir göz sağlığı uzmanı aradaki farkı anlayabilir.

Gözün iç kısmının çoğu, gözün yaklaşık yüzde 80'ini dolduran ve yuvarlak bir şekil korumasına yardımcı olan jel benzeri bir madde olan camsı dolgundur. Vitre, retinanın yüzeyine tutturulmuş milyonlarca ince fiber içerir. Yaşlandıkça, vitreus yavaşça büzülür ve retina yüzeyinden uzaklaşır. Doğal sıvılar, vitrözün büzüldüğü alanı doldurur. Bu normal karşılanır. Çoğu durumda, olumsuz bir etkisi yoktur. Bazı hastalar lekeli görme sorunu yaşayabilir.

Bununla birlikte, vitre çekildiğinde retinaya sıkıca tutturulursa, retinayı yırtabilir ve maküler bir delik oluşturabilir. Aynı zamanda, vitre retina yüzeyinden uzaklaştığında, liflerin bir kısmı retina yüzeyinde kalabilir ve büzülebilir. Bu, retinadaki gerilimi arttırır ve maküler bir deliğe yol açabilir. Her iki durumda daralmış vitrözün yerini alan sıvı daha sonra delikten makula üzerine sızarak merkezi görüşü bulanıklaştırabilir ve bozabilir.

Maküler delikler, yüksek miyopi (yakın görüşlülük), göze zarar verme, retina dekolmanı ve nadiren maküler disk gibi diğer göz bozukluklarında da görülebilir. Bir gözde maküler bir delik varsa, diğer gözünüzde ömrünüz boyunca maküler bir delik gelişme olasılığı yüzde 10-15'tir.

Makula Deliği Nedir?

Maküler deliklerin nasıl oluştuğunu anlamak için önce göz anatomisi hakkında biraz bilgi sahibi olmak önemlidir. Deliklerin geliştiği makula, gözün arka kısmında (retina) çok küçük bir noktadır. Işık, gözle görülebilen, kristal berraklığında, renkli görme (yüzleri görmek veya tanımak gibi) alanlar makulada keskin bir noktaya odaklanır.

Makula ayrıca koni adı verilen ışığa duyarlı hücrelerle doludur. Retinanın geri kalanının tamamı siyah beyaz gölgeleme, şekil ve hareket (gece görüşü ve yan görüş için olduğu gibi) gören çubuklar olarak adlandırılan ışığa duyarlı hücrelerden oluşur.

Maküler delikler genellikle yaşlanma süreçleriyle ilişkili olduğundan, 60 yaşın üzerindeyseniz gelişmeleri daha muhtemeldir. Ayrıca, kadınların maküler delikler için erkeklerden biraz daha yüksek bir riski vardır.

Maküler bir delik geliştiğinde, çoğu insan bir gözündeki görüntüde ani bir düşüş olduğunu fark eder. Maküler delikler, yırtıklar ve kistler, aynı zamanda 60 yaşın üzerindekiler arasında daha sık görülen, makula dejenerasyonu adı verilen yaşa bağlı diğer bir göz hastalığı ile aynı değildir.

Maküler deliklere birçok etken neden olabilir. Vitröz büzülme ve ayrılma, diyabetik göz hastalığı, yüksek miktarlarda görülebilirlik (miyopi), müstakil retina. best hastalığı (kalıtsal durum maküler hasara neden olur), göz yaralanması bu nedenler arasında sayılabilir.

Makula Deliğinin Evreleri Nelerdir?

Makula deliği ilerleyen bir hastalıktır. Erken tedavi edilmesi bu nedenle önem taşır. Aksi takdirde hastalık bir üst aşamaya geçer ve sonucunda kalıcı görme kaybı yaşanabilir. Maküler delikler üç aşamada ortaya çıkar:

• Foveal ayrılmalar : Yaklaşık % 50'si tedavi edilmezse daha da kötüleşiyor.
• Kısmi kalınlıktaki delikler: Yaklaşık yüzde 70'i işlem görmezse kötüleşir.
• Tam kalınlıkta delikler: çoğu işlem görmezse kalıcı sorunlara yol açar ve daha da kötüleşir.

Maküler bir delik bazen müdahale etmeden çözülebilir, ancak çoğu kalıcı görme kaybını önlemek için tedavi edilmelidir.

Makula Deliği (Görme Merkezinde Delik) Nedenleri

Maküler deliklerin neden geliştiği tam olarak bilinmiyor. Vakaların büyük çoğunluğunun belirgin bir nedeni yok. En sık 60 ila 80 yaşları arasındaki insanları etkiler ve kadınlarda erkeklerden daha sık görülür.

Olası bir risk faktörü, vitreomacüler traksiyon denilen bir durumdur. Yaşlandıkça, gözünüzün ortasındaki vitröz jöle gözün arkasındaki retina ve makuladan çekilmeye başlar. Eğer bazı camsı jöle toplulukları hala bağlı kalırsa, maküler bir deliğe yol açabilir. Bunların dışında bazı vakalarda aşağıdaki sorunlarla makula arasında bir bağlantı görülmüştür.

Göz Travması

Göz bir kaza ve benzeri eylem sonucu darbe alabilir. Ciddi darbeler gözde birçok soruna neden olur. Bunlardan biri de makula deliğidir. Travmaya bağlı makula deliklerine acilen müdahale etmek gerekir.

Miyop ve Hipermetrop

Miyop uzağı görmede sorun yaşmak, hipermetrop ise yakını görmede sorun yaşamak anlamına gelir. İkisi de çok yaygın göz sorunlarıdır. Her yaşta ortaya çıkabilir ve bazen genetik olabilir. Bu iki durum aşırı bir seviyedeyse makula deliği oluşma ihtimalini artırır.

Göz İçi İltihaplanması

Vücudun her yerinde olduğu gibi göz içinde de iltihap oluşabilir. Bunlar bakteri, virüs veya mantar kaynaklı olabilir. Fark edildiklerinde ilaç tedavisi uygulanması gerekir. Aksi takdirde enfeksiyonlar dokulara ciddi zararlar verir. Göz gibi hassas dokularda da makula deliği gibi sorunlar yaşanabilir.

Retina Dekolmanı

retina dekolmanı sorununda gözün retina bölümü kan damarlarından uzaklaşmaya başlar. Bu damarlar göze oksijen ve besin sağlar. Retinanın onlardan uzaklaşması ciddi sorunlar doğurur.

Makula Deliği (Görme Merkezinde Delik) Belirtileri

Maküler delikler genellikle yavaş yavaş başlar. Maküler bir deliğin erken evresinde, insanlar ileri görüşlerinde hafif bir bozulma veya bulanıklık olduğunu görebilirler. Düz çizgiler veya nesneler bükülmüş veya dalgalı görünmeye başlayabilir. Etkilenen gözle diğer rutin görevleri okumak ve gerçekleştirmek zorlaşır.

Çarpık ve Bulanık Görme

Çarpık ve bulanık görme deliğin yeri ve boyutuna göre ortaya çıkabilecek bir sorundur. Sadece makula deliğinden etkilenen gözde oluşur. Aniden ortaya çıktığın korkutucu olabilir. Belirtiler başladığında vakit kaybetmeden doktora gitmek önerilir.

Siyah Nokta

Etkilenen gözde siyah nokta, örümcek ağı görüntüsü gibi lekeli görüntüler oluşması makula deliğinin belirtisidir. Fakat farklı hastalıklar da buna neden olabilir. Bu nedenle oluştuğu takdirde doktora gitmek ve tanı konmasını beklemek doğru olur.

Makula Deliği (Görme Merkezinde Delik) Tanı ve Teşhis Yöntemleri

Makula deliği sadece belirtilere bakılarak ayırt edilemez. Doktorun fizik muayenesi ve göz tomografisi ile anlaşılır ve diğer göz hastalıklarından farklı olduğu saptanır. İlerleyen bir hastalık olduğu için erken tanı önem taşır.

Göz Arkası Muayenesi

Doktor fiziki muayene sırasında göz bebeğini büyütmek için bir damla kullanır. Ardından gözü dışarıdan bir mercek yardımıyla inceler. Belirtileri analiz eder ve eğer şüpheli bir durum varsa göz tomografisi ister.

Göz Tomografisi

Tam adıyla optik koherens tomografi girişimsel olmayan bir görüntüleme testidir. Göz tomografisi retinanın kesit resimlerini çekmek için hafif dalgalar kullanır. Bu yöntem ile göz doktorunuz, retinanın her birinin kendine özgü katmanlarını görebilir. Bu, doktorun kalınlıkları haritalandırmasını ve ölçmesini sağlar. Bu ölçümler tanıya yardımcı olur. Ayrıca, glokom ve retina hastalıkları için tedavi rehberliği sağlarlar. Bu retinal hastalıklar yaşa bağlı maküler dejenerasyonu (AMD) ve diyabetik göz hastalığı veya makula deligi gibi rahatsızlıkları içerebilir.

Makula Deliği (Görme Merkezinde Delik) Risk Faktörleri

Makula deliği sorununun da sık görüldüğü bazı gruplar vardır. Bu her grup üyesinin hasta olduğu anlamına gelmez fakat bu gruplarda makula deliği ihtimali daha fazladır. Bu nedenle risk faktörlerinden birini taşıyan kişilerin bu konuda daha dikkatli olması ve mümkünse belli aralıklarla göz kontrolüne gitmesi önerilir.

Diyabet Hastalığı

Diyabet hastalığı uzun vadede kendine has sorunlar oluşturan bir hastalıktır. Bu sorunlar gözü de etkileyebilir. En sık karşılaşılan sonuç diyabetik retinopatidir. Bu diyabet hastalarının görme sorunları ve kaybının baş sorumlusu kabul edilir. Ayrıca diyabetik makula ödemi, katarakt, glokom ve makula deliği de diyabet sonucu oluşabilir.

Yaş

Makula deliği genellikle 60 yaşından sonra görülür. 60-80 yaşları arası en sık karşılaşıldığı dönemdir. Bunun nedeni farklı hastalıklar olabildiği gibi vitreus büzülmesi de olabilir. Vitreus büzülmesi yaygın bir nedendir.

Gözünüzün arkası, vitröz olarak adlandırılan, gözünüzün şeklini korumasına yardımcı olan oldukça kalın, jel benzeri bir malzeme ile doludur. Berrak vitreus büzülür ve yaşlanma ile birlikte daha da sıvılaşır ve bu etrafta dökülmesine neden olur. Vitre, retinaya küçük hücreli iplikler ile bağlandığından, küçüldükçe retinayı çekebilir. Bazen, bu büzülme retinanın küçük bir parçasını yırtarak bir deliğe neden olabilir. Eğer bu eksik retina parçası makula içindeyse, buna makula deliği denir. Vitröz büzülmeye bağlı maküler deliklerin doğrudan bir nedeni, tellerin retinaya bağlı kalması ve vitrözden kopmasıdır. Bu teller, makulanın etrafında daralarak çeker ve bir delik açmasına neden olabilir. Her iki durumda da, vitrözün boşlukları doldurmak için küçüldüğü yerde sıvı gelişir. Bu sıvı maküler bir deliğe girerek bulanık ve çarpık görmeye neden olabilir.

Makula Deliği (Görme Merkezinde Delik) Komplikasyonları

Makula deliği tedavi edilmediği süreçte aylar içinde ilerler ve bir sonraki aşamalara hızlı bir şekilde geçer. Bu nedenle ilk belirtiler ortaya çıktığında doğrudan doktora gitmek önemlidir. Uzun süre tedavi edilmediğinde birçok hasta kalıcı görme sorunları ve görme kaybı yaşar.

Kalıcı Görme Kaybı

Bazı hastalarda makula deliği kendiliğinden iyileşir. Fakat bu durum çok sık yaşanmaz. Hastaların çoğunda sorun ilerler ve daha ciddi durumlara neden olur. Kalıcı görme kaybı bunlardan biridir. Hastanın makula deliği bulunan gözünde zaman içinde görme kaybı gelişebilir. Erken tanı ve tedavi bu riski ortadan kaldırır.

Makula Deliği (Görme Merkezinde Delik) Nasıl Önlenir?

Maküler delik genellikle 55 yaş üstü insanları etkiler ve en sık kadınlarda görülür. Vakaların büyük çoğunluğu, belirgin bir neden olmaksızın kendiliğinden gelişir. Bu nedenle, bunların oluşumunu ve gelişmesini önlemenin etkili bir yolu yoktur. Bir gözde makula deliği gelişirse, diğer gözde % 5 ile % 15 gelişme riski vardır.

Diyabet hastalığı gibi makula deli riskini artıran bir sorun yaşıyorsanız hastalığı kontrol altında tutmak faydalı olabilir. Ayrıca en iyi yöntemlerden biri de risk taşıyan kişilerin belli aralıklarla göz kontrolüne gitmeleridir. Hastalık önlenemese de erken tanı komplikasyon oluşmasını engeller.

Görme bulanıklığınızı veya çarpık görüşünüzü veya görüşünüzün merkezinde siyah bir nokta varsa, doktorunuza başvurmalısınız. Makula deliğiniz varsa ve yardım istemiyorsanız, merkezi görüşünüz muhtemelen giderek kötüleşecektir. Nispeten erken tedavi (aylar içinde) vizyondaki iyileşme açısından daha iyi sonuç verebilir.

Travmalara Karşı Korunma

Travmalar genellikle beklenmedik anlarda oluşur ve reflekslerle önlenir. Göze darbe almamaya çalışmak bu hassas dokunun korunmasına yardımcı olabilir. Fakat yaş ile gelişen makula deliği travmalardan korunarak engellenemez.

Göz Hijyeninin Sağlanması

Göz hijyenine dikkat etmek ve elleri göze çok sık götürmemek enfeksiyondan koruma sağlar. Bu da makula deliği oluşumuna neden olan bir faktörü elemeye yardımcı olur. Yani bu hastalık için dolaylı yoldan bir önlem sağlar.

Sık Sorulan Sorular

Makula Deliğinin Tedavisi Var Mı?

Makula deliği çok küçükse ve hastanın sağlık durumu iyiyse doktor belli bir süre beklemeyi önerebilir. Bu süre zarfında durum kötüleşirse beklemeden doktora tekrar başvurmak gerekir. Hastalığın etkili tedavisi bir ameliyat ile sağlanır. Vitrektomi adı verilen bu cerrahi prosedürde vitreus jeli retinanın üzerine çekilmesini önlemek için çıkarılır ve yerine hava ve gaz karışımı içeren bir balon kullanılır. Baloncuk, iyileşirken makula deliğinin kenarını yerinde tutan dahili, geçici bir bandaj görevi görür. Ameliyat lokal anestezi altında ve göz dışından uygulanır.

Ameliyattan sonra, hastalar normalde bir veya iki gün, bazen de iki-üç hafta boyunca yüz aşağı konumda kalmalıdır. Bu pozisyon, kabarcığın makulaya karşı bastırmasını ve deliğin sızdırmazlığını sağlamak için yavaşça göz tarafından emilmesini sağlar. Kabarcık yeniden emildiğinde, vitröz boşluk doğal göz sıvıları ile tekrar doldurulur. Yüz aşağı konumda durmak, ameliyatın başarısı için çok önemlidir. Bu pozisyon birçok insan için zor olabileceğinden, bunu ameliyat öncesi doktorunuzla tartışmak önemlidir.

Makula Deliği Çocuklarda Görülür mü?

Makula deliği çocuk ve gençlerde daha nadir görülür. Fakat belli başlı nedenlerle ve başka sağlık sorunlarını etkisiyle genç ve çocuklarda da görülebilir. Tedavi şekli onlarda da benzer şeklide ilerler.

Makula Deliği Her İki Gözdede Aynı Anda Görülebilir mi?

Makula deliği çoğunlukla tek gözde görülür. Diğer gözü de etkileme ihtimali %15-25 arasındadır. Fakat iki göz de etkileniyorsa erken tedavi daha büyük önem taşır.

Makula Deliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Makula deliği ilerleyen bir hastalıktır ve 3 aşamadan oluşur. Tedavi edilmediği sürece aşama atlamaya devam eder. Bu aylar içinde olur ve sonunda etkilenen gözde kalıcı görme kaybı yaşanır.

Makula deliği tedavisini SGK karşılıyor mu?

Makula deliği tanı ve tedavisi SGK tarafından karşılanır. Fakat özel bir hastane ya da klinikte tedavi olunacaksa bir fark ödenmesi söz konusu olur. Bu farkın miktarı başvurulan kliniğin fiyat politikasına ve doktora göre değişir.

Makula Deliğinin İlaçla Tedavisi Mümkün mü?

Bu çoğunlukla mümkün değildir. Sadece makula deliği vitreomacüler traksiyondan kaynaklanıyorsa, Jetrea olarak da adlandırılan bir okriplasmin enjeksiyonu ile gözü tedavi etmek mümkün olabilir. Enjeksiyon, gözün içindeki camsı jölenin gözün arkasından ayrılmasına yardımcı olur ve maküler deliğin kapanmasına izin verir.

Enjeksiyon birkaç saniye sürer ve size göz damlası veya enjeksiyon olarak lokal anestezi yapılır. Böylece herhangi bir acı hissetmezsiniz. Ayrıca, göz doktorunuza gözün arkasını görebilmesi için gözbebeği genişletmek için göz damlası verilir. Bir okriplasmin enjeksiyonu genellikle sadece erken evrelerde yapılabilir - maküler delik 400 mikrometreden daha azken - ancak ciddi semptomlara neden olur.

Makula Deliği Lazer Yöntemiyle Tedavi Edilebilir mi?

Makula deliği vitrektomi ameliyatı ile tedavi edilir. Lazerin bu hastalığın tedavisi için herhangi bir yeri yoktur.