Sizlere daha iyi bir hizmet sunabilmek için sitemizde çerezlerden faydalanıyoruz. Deneyimlerinizi kişiselleştirmek amacıyla KVKK ve GDPR uyarınca kullanılan çerezler bakımından daha fazla bilgi için Kişisel Verilerin Korunması Kanunu sayfasını ziyaret edebilirsiniz. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul edersiniz.

Diş Şekil Bozukluğu

Diş Şekil Bozukluğuna Genel Bakış
Diş Şekil Bozukluğu Nedenleri
Diş Şekil Bozukluğu Belirtileri
Diş Şekil Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?
Diş Şekil Bozukluğu Risk Faktörleri
Diş Şekil Bozukluğu Komplikasyonları
Diş Şekil Bozukluğu Nasıl Önlenir?
Sık Sorulan Sorular

Diş şekil bozuklukları ve bununla alakalı olan alt ve üst çene problemleri ile ortodonti adındaki diş hekimliği alanı ilgilenir. Dişlerdeki şekil bozuklukları yalnızca estetik problemler meydana getirmezler. Çiğneme, ağzı açıp kapama, nefes alma gibi birçok işleve etki eder. Bu yüzden şekil bozuklukları ciddiye alınmalıdır.

Dişlerde görülebilecek şekil problemleri dişlerin aralıklı olması, konumlarının anormal olması, çapraşık dizilmesi, kapanışın normal olmaması, dişin eksik oluşu veya aşınmış olması şeklinde sıralanabilir. Bu problemlerin tedavisi aksatıldığında başka sorunlara da yol açarlar. Şekil bozukluğu olan kişilerde çoğu zaman dişleri temizlemek daha zor olduğu için diş eti rahatsızlıkları daha sık görülür. Diş çürükleri nedeniyle erken diş kayıpları yaşanabilir. Şekli bozuk dişler çene kaslarında normalden çok baskıya neden olabilir ve çene eklemi rahatsızlıkları, baş, sırt ve omuz ağrıları yaşanabilir. Şekil bozukluğundan dolayı alt ve üst çenedeki dişlerin kapanış sorunları yaşanabilir. Bunun sonucunda olması gerektiği gibi çiğneyememe, diş yüzeylerinde aşınma, konuşma sorunları, dişte kök ucu lezyonu, kemik ve diş eti hasarı yaşanabilir. Diğer yandan diş ve buna bağlı olarak çenenin görüntüsü kişiyi rahatsız eder ve sosyal hayatını etkiler.

İnceleyen ve Onaylayan : Dt. Mustafa Sercan Akat

Diş Şekil Bozukluğuna Genel Bakış

Diş şekil bozuklukları sadece görsel sorunlara neden olmaz. Çiğneme, konuşma ve solunum sorunları, diş eti problemleri, erken diş kayıpları gibi sonuçlar da doğurur. Bu sorun doğuştan gelebileceği gibi diş gelişimini kötü etkileyen durumlar, alınan darbeler, süt dişlerinin erken çekilmesi gibi nedenlerle de ortaya çıkabilir. Özellikle erken yaşlarda parmak emme, tırnak yeme, yanak veya dudak ısırma, emzik veya biberonu uzun süre kullanma gibi alışkanlıklar dişlerin farklı şekiller almasına neden olur.

Şekil bozuklukları asimetrik veya dengesiz yüz- çene uyumu şeklinde belli olabilir. Diğer yandan ağızdan solunum, çiğneme ve konuşmada sorunlar, çenenin anormal konumu, çapraşık diş konumlanışı veya gömük dişler, alt çene ve üst çenedeki dişlerin anormal teması ya da birbiriyle temas edememesi, alt veya üst çenedeki dişlerin diğerini kapsaması şeklinde de ortaya çıkabilir.

Bu sorunlar genellikle gelişimin çok hızlı olduğu çocukluk yıllarında anlaşılabilir. Erken müdahale edilen sorunlar daha kolay tedavi edilir. Yalnız çocukların sağlığı açısından ortodonti muayenesi oldukça önemlidir. Uzmanlar tarafında özellikle yapılacak olan muayene 7 yaşını geçmemiş çocuklarda yapılmasına önem arz etmektedirler. Fakat günümüzde sorunlar ailelerin dikkatini 9- 14 yaşlarında çeker. Genellikle tedaviler bu yaş aralıklarında başlar.

Diş Şekil Bozukluğu Nedir?

Diş şekil bozukluğu Türkiye’de yaygın görülen problemlerden biridir. Bozukluklar çok çeşitlidir ve doğuştan gelebildiği gibi başka sebeplerle de ortaya çıkabilirler. Eğer bir travma sonucu oluşmadıysa erken yaşlarda ortaya çıkarlar. Tedavisi mümkün olan bu sorunlar erken yaşlarda müdahale edildiğinde daha kısa sürede iyileşir ve başka problemlere neden olmadan tedavi edilmiş olur. Fakat diş şekil bozukluğu tedavisi her yaşta uygulanabilir. Hastanın tedaviye uygunluğuna dişlerin çevresindeki kemik dokunun, dişlerin ve diş etlerinin sağlıklı olup olmadığına bakılarak karar verilir. Kriterleri sağlayan her yaştaki hasta tedaviden olumlu sonuç alır. Tedavinin süresi soruna ve şiddetine göre değişebilir. Genellikle 6 ay ile 36 ay arasında değişen sürelerde tedaviler uygulanır.

Uygulamalar her hasta için aynı seyretmez. Çene ve kasları etkilemek için yapılacak uygulamalar hareketli veya sabit olabilir. Sabit uygulamalar braketler, teller ve lastikler ile gerçekleştirilir. En yaygın yöntemlerden biridir. Hareketli uygulamalar ise daha çok yetişkinler için tercih sebebidir. Aligner adı verilen bu aparatlar çoğu zaman şeffaftır. Yemek zamanlarında, diş fırçalarken ya da diş ipi kullanırken çıkarılabilir, daha sonra tekrar takılır. Bunun dışında hareketli uygulamalar arasında çeşitli sorunlara yönelik splint, aparey, headgear gibi materyaller de kullanılır.

Diş Şekil Bozukluğu Türleri

Diş şekil bozuklukları çok farklı şekillerde gelişebilir. Dişlerin asimetrik dizilmesi, aralarının açık olması(seyrek diş), konumlarının anormal olması, çapraşık şekilde gelişmesi, aşınmış olması, eksik diş, çene kapanış bozuklukları gibi birçok türde şekil bozukluğu görülebilir. Tedaviler sorunun türüne, şiddetine ve hastanın yaşına göre değişiklik gösterir.

Simetri Bozukluğu

Dişlerdeki simetri bozuklukları çene ve yüz asimetrisine yol açabilir. Ağız kapanma problemleri oluşturabilir ve çiğneme, konuşma gibi fonksiyonlara etki eder. Alt ve üst çenenin birbirini tamamlayarak kapanması, karşılıklı dişlerin simetrik olması normal fonksiyonların gerektiği gibi yerine getirilmesini sağlar. Simetri bozuklukları ortodonti tedavisi ile giderilebilir. Çoğu zaman fazla olan ve simetriyi bozan diş çekilerek sorun giderilir. Diş çekimi durumu çözmeyecekse başka tedavi yöntemleri uygulanabilir.

Aralıklı Diş

Aralıklı diş, diastema ya da ayrık diş sorunu dişlerin arasında anormal boşlukların olmasıdır. Aralıklı diş sorunu çenede diş eksikliği veya çeneye göre dişlerin küçük olması durumunda ortaya çıkar. Genellikle görsel açıdan rahatsızlık veren bu durum erken diş kayıplarına da yol açabileceği için tedavi edilmesi gereken sorunlar arasında yer alır. Çiğneme esnasında kuvvetin dişlere zarar vermemesi için dişlerin doğru sıralanması, birbirine değmesi ve birbiriyle bitişik olması gerekir. Aralık dişler kuvvetin dağılmasını engelleyerek diş ve diş eti problemlerine yol açar. Böylece erken diş kayıpları yaşanabilir.

Tedavisi hastaya ve sorunun şiddetine göre değişen aralık diş sorunu her yaşta tedavi edilebilir. Diş telleri, yaprak porselen, diş kaplamaları ve kompozit dolgu ile aralık dişlerin arası kapatılabilir.

Çapraşık Dişler ve Konum Bozukluğu

Çapraşık diş sorunu ya da diş yamukluğu erken yaşlarda ortaya çıkar. Süt dişleri döküldükten sonra yerine gelen kalıcı dişlerin çapraşık olmasıyla meydana gelir. Yaygın bir problem olan çapraşık diş genellikle genetik faktörlerle ortaya çıkar. Çoğunlukla genetik olarak çocuğun çenesinin boyutu ile diş genişliği boyutunun uyumsuz olmasından kaynaklanır. Ayrıca çene gelişimini kötü etkileyen solunum sorunları da buna yol açabilir. Burundan solunumu kötü etkileyen şekil bozukluğu, burun eti gibi sorunlar varsa alt ve üst çene gerektiği gibi gelişemez. Bunu oluşturacak nedenlerden bir tanesi de süt dişlerinin durması gereken süreden önce çekilmesidir. Erken çekilen süt dişinin yanlarındaki dişler bu boşluğa doğru kayar. Böylece kalıcı dişin çıkışı kötü etkilenir ve çapraşık dişler meydana gelir. Son sebep de süt dişlerinin çürümesi olarak gösterilebilir. Dişlerin çapraşık oluşu diş temizliğini zorlaştırdığı için çürükleri ve diş eti problemlerini arttırır. Bu sorunun çözümünde en sık kullanılan tedavi diş teli uygulamasıdır. Diş teli 7 yaşından büyük herkese uygulanabilir. Sorun iskelet yapısından kaynaklanıyorsa cerrahi yöntem devreye girebilir.

Aşınmış Dişler

Aşınmış diş sorunu Ağız ve Diş Sağlığı bölümünün ilgilendiği bir sorundur. Genellikle diş minesi erozyonu şeklinde ortaya çıkar. Dişlerin aşınmasına ve zarar görmesine diş şekil bozukluları neden olabilir. Bunun dışında asitli yiyecek ve içecekleri fazla tüketmek, fazla şekerli yiyecekler yemek, dişleri sert ve bastırarak fırçalamak, diş gıcırdatmak gibi etkenler de dişlerin aşınmasına neden olabilir. Diş aşınması hassasiyet oluşmasına, diş ve diş eti sorunlarının ortaya çıkmasına neden olur.

Diş Eksikliği

Dişin çeşitli sebeplerle çekilmesi veya süt dişleri döküldükten sonra bazı kalıcı dişlerin gömülü kalması diş eksikliğidir. Alt veya üst çenede herhangi bir dişin eksik olması durumunda buranın protezle tamamlanması gerekir. Bir diş çekildiğinde ya da bir darbe alıp kaybedildiğinde bu dişin yanındaki dişler açılan boşluğa doğru hareket eder. Diğer dişler bu yöne kaydıkça çenenin tamamında bir şekil bozukluğu oluşur. Dişler kayar ve aralanır. Böylece alt ve üst çenenin normal kapanışı zarar görür. Çiğneme ve diş temizliğinde problemler yaşanır. Çürük problemleri artış gösterir, diş eti sorunları yaşanır ve çene eklemi zarar görür. Çene eklemi sorunlarının yaşanma ihtimali kaybedilen diş sayısı arttıkça artar. Bu yüzden herhangi bir sebeple diş kaybı yaşandığında ortaya çıkan boşluğun protez dişle doldurulması önem taşır.

Kapanış Bozuklukları

Alt ve üst çenedeki dişlerin anormal biçimde kapanması veya kapanmaması kapanış bozukluğu olarak adlandırılır. Dişlerin birbirini olması gerektiği gibi tamamlamaması çiğneme, konuşma, nefes alma, ısırma ve görsellikte problemlere yol açar. Kapanış sorunları genetik veya çevresel faktörlerle oluşabilir. Ortodontideki yaygın sorunlardan biridir. Kapanış bozukluğunun türüne ve şiddetine göre tedavisi değişir.

Açık Kapanış

Açık kapanış daha çok ön dişlerin birbirini tamamlamaması ile oluşan açıklık olarak görülür. Genetik ya da çevresel sebeplerle ortaya çıkabilir. Uzun süren alışkanlıklardan parmak emme, kalem ısırma, tırnak yeme gibi durumlar açık kapanışa neden olabilir. Bunun yanında dilin konumu da bu soruna neden olabilir. Sadece dişlerden kaynaklanan açık kapanışların tedavisinde sabit ortodontik uygulamalar ve elastikler kullanılır ve kısa sürede düzeltilir.

Çapraz Kapanış

Çapraz kapanış sorunu ön ve yan olarak iki şekilde görülür. Ön çapraz kapanış sorunu alt çenenin fazla büyümesi ve üst çenenin geri kalması sonucu ön taraftaki dişlerin ters kapanmasıdır. Yan çapraz kapanışta ise üst çene darken alt çene geniş olur. Böylece üst çene alt çenenin içinde kalır. Alt çenenin kalıtsal olarak büyük olması bu sorunun oluşma ihtimalini arttırır. Diğer yandan ağız solunumu yapmak ve parmak emmek de çapraz kapanış sorununa neden olabilir. Bu sorunların tedavisi çapraz kapanışın türüne göre planlanır. Yan çapraz kapanış varsa üst çenenin bir aygıt ile genişletilmesi düşünülür. Ön çapraz kapanış varsa üst çenenin öne alınması veya alt çenenin geriye alınmasıyla tedavi gerçekleştirilir.

Geri Kapanış

Geri kapanış alt dişlerin üst dişlerden önde konumlanması sorunudur. Alt çenenin büyük, üst çenenin küçük gelişmesi ile ortaya çıkar. Genellikle genetik bir sorundur. Fakat bademciklerin fazla büyük olması, erken yaşlarda bir büyüğün taklit edilmesi, diş uyumsuzluğu nedeniyle çenenin önde tutulması gibi durumlar uzun süre sonra kalıcı kapanış sorunlarına neden olabilir. Geri kapanış sorunu süt dişlenme döneminden sonra ortaya çıkar. Bu dönemde çok belirgin olmasa da erken döneminde alt çenenin ileri büyümesi hızlanır. Tedavisi sorunun nedenine ve şiddetine göre değişebilir. Genetik olarak alt çenenin büyük olması durumunda ortodontik cerrahi ile tedavi gerçekleştirilir. Bu yüzden hastanın gelişiminin tamamlanması beklenir. 18 yaşından sonra tedavi gerçekleştirilir. Eğer sorun genetik değilse, üst çenenin geri olması durumu varsa çok daha erken yaşlarda tedavi gerçekleştirilebilir. Hasta 10 yaş civarında tedaviye başlayabilir. Tedavide üst çeneye ağız dişi kuvvet uygulanır ve alt ve üst çene arasındaki uyum yakalanır.

Derin Kapanış

Derin kapanış sorunu genellikle genetik bir sorundur. Bu sorunda üst çenedeki dişler alttakileri fazlaca örter. Alt çene üste göre geride konumlanmıştır. Hastaların alt dişlerinin görünmeyecek kadar kapanması, gülerken üst diş etlerinin fazla görünmesi, yan profilden bakınca alt çenenin fazla geride olması ve üst dudağın önde olması gibi özellikler ile karakterizedir. Erken yaşlarda fark edilebilen bir sorundur. 12 yaş civarında daha gelişim devam ederken tedavi gerçekleşirse sabit ortodonti tedavileri ile problem çözülür. Eğer tedavi 18 yaşından sonra başlatılacaksa alt çene cerrahi yöntemle ileri alınır.

Diş Şekil Bozukluğu Tedavisi

Diş şekil bozuklukları çok çeşitli türlerde ortaya çıkabilir. Sorunun türüne, şiddetine ve hastanın yaşına ve ağız sağlığının durumuna göre tedavinin seyri ve süresi de değişir. Diş şekil bozukluklarının tedavisi ortodontinin alanına girer. Dışarıdan uygulamalar ve cerrahi yöntemlerle tedaviler gerçekleştirilir. Braket, aparey, aligner, splint, headgear gibi materyaller şekil bozukluklarını gidermek için kullanılabilir. Bunlar hastanın ihtiyacına göre seçilir ve uygulanır.

Braket Takılması

Braket, diş teli olarak bilinen yaygın bir uygulamadır. Dişlerdeki çapraşıklık, yamukluk, eğrilik, aralık sorunu gibi şekil bozukluklarının tedavisinde sıkça tercih edilir. Ortodontideki sabit uygulamalardan biridir. Uygulama tel, lastik ve braketler ile gerçekleştirilir. Bu materyaller ile zaman içinde yavaş yavaş dişler hareket ettirilir ve düzgün sıralanmaları sağlanır. Şekil bozukluğunun şiddetine göre tedavi 6 ay ile 36 ay arasında sürebilir. Birçok çeşidi bulunan braketler hastanın ihtiyacına göre seçilir.

Metal Braketler

Metal braketler en sık kullanılan ve diş teli olarak adlandırılan materyallerdir. Paslanmaz çelikten üretilen metal braketler dişlerin üzerine konumlandırılır. Ağız hareketlerini kısıtlamayacak kadar küçük ve ince olurlar. Daha hızlı bir tedavi sundukları için avantajlıdırlar. Çocuklar için tasarlanan braketler motivasyonu arttırmak için renkli olarak uygulanabilir.

Damon Braketler/ Self Ligating Braketler

Damon braketler kapaklı şekilde tasarlanır. Ark teli braketlere bu kapaklar ile bağlanır bu sayede başka bir bağ kullanılmaz. Bu sistem sürtünmeyi azaltarak tedaviyi hızlandırır.

Seramik Braketler

Seramik braketler metal olanlara göre daha büyük olur. Bu yüzden yiyecek artıklarının daha fazla dolmasına neden olurlar ve bakımının daha özenli yapılması gerekir. Daha kırılgan yapıda oldukları için çocuklarda sık tercih edilmez. Fakat renkleri opak ve beyaz olduğu için estetik açıdan daha avantajlı olurlar. Seramik braketlerdeki sürtünme diğerlerine nazaran daha fazladır. Bu durum da tedaviyi uzatabilir.

Telsiz Tedavi

Telsiz tedavi invisalign adıyla da bilinir. Bu tedavide her hasta için farklı ve hastaya uygun şeffaf plaklar oluşturulur. Bu plaklar yemek yeneceği zaman çıkarılıp sonra tekrar takılır. Dişlerin düzenli konumlanmasını sağlar.

Lingual Braketler

Lingual braketler diğerlerinin aksine düzeltilecek dişlerin arkasına yerleştirilir. Böylece dışarıdan fark edilmez. Her hasta için özel olarak tasarlanır. Bu yüzden diğerlerinden daha pahalı bir materyaldir.

Hareketli Aparey Takılması

Hareketli apareyler şekil ve dizilim bozukluklarında, damak ve çenede bozukluklar varsa tercih edilen aletlerdir. Çene darlıklarının açılması için de tercih edilir. Apareylerin çıkarıp takılabilen çeşitlerine hareketli aparey denir. Bunların kullanımı sabit olanlara nazaran daha kolaydır ve gerektiğinde çıkarılıp temizlenebilir. Fakat hareketli apareyler ciddi sorunlarda genellikle tercih edilmez, tedavi süresi daha uzundur.

Alignerlar

Alignerlar braketsiz tedavilerden biridir. Genellikle sabit tedaviye gerek duyulmayan sorunlarda dişlerin düzenli dizilmesini sağlamak için kullanılır. Genellikle şeffaf olan bu materyaller yemek yerken ve dişleri temizlerken çıkarılıp ardından tekrar takılırlar. Kullanım kolaylığı açısından avantajlıdırlar.

Splint

Splint çene ile ilgili problemleri gidermek için tasarlanmış apareylerden biridir. Sorun hangi çenede ise orada kullanılırlar. Çeneye kontrollü bir kuvvet uygulayarak kapanma sorunlarını çözmeye yardımcı olurlar. Çene eklemi problemleri için de tercih edilebilir.

Hareketli Pekiştiriciler

Hareketli pekiştiriciler tedaviye ek olarak kullanılır. Tedavi tamamlanıp diş şekil bozuklukları giderildikten sonra tedavinin kazandırdıklarını korumak amacıyla tasarlanmıştır. Dişlerin eski sorunlu haline dönmesini engeller. Hareketli pekiştiriciler bazı değişiklikler yapılar parmak emme sorununu gidermek için de kullanılabilir.

Headgear

Headgear alt ve üst çene sorunlarının tedavisinde kullanılan alettir. Hastanın ense kısmına bir bant konur ve bant teller aracılığı ile başın önüne bağlanır. Böylece üst çenenin gelişmesi yavaşlarken ön dişlerin arkaya ilerlemesini sağlar. Benzer bir mantıkla çalışan yüz maskesi de üst çenenin öne çıkmasını sağlar.

Cerrahi İşlem

Cerrahi işlem dişlerdeki kapanma ve şekil sorunları alt ve üst çeneden kaynaklanıyorsa tercih edilebilir. Çene sorunları sabit ve hareketli materyallerle çözülemiyorsa çenelere müdahale etmek gerekir.

Diş Şekil Bozukluğu Nedenleri

Diş şekil bozuklukları çok çeşitlidir ve farklı sebeplerden kaynaklanabilirler. Genel olarak dişlerin anormal şekilde gelişmesi sonucunda şekil bozuklukları doğar. Fakat dişlerin düzgün gelişmemesine neden olan birçok faktör de vardır.

Dişlerin Anormal Şekilde Gelişmesi

Dişler çeşitli sebeplerle anormal gelişim gösterebilirler. Bunun sonucunda şekil bozuklukları doğar. Genetik faktörlerin yanı sıra çevresel birçok etken de şekil bozukluklarının ortaya çıkmasında etkili olur. Süt dişlerinin erken çekilmesi, çürüklerin tedavi edilmemesi, eksik dişlerin tamamlanmaması, travmalar ve parmak emme gibi alışkanlıklar bozukluklara neden olur.

Diş Şekil Bozukluğu Belirtileri

Diş şekil bozuklukları sadece görsel sorunlara yol açmazlar. İşlevsel diş ve diş eti sorunlarına neden olurlar. Belirtileri de bu yüzden sadece görsel olmaz. Diş hassasiyeti, çene ve kulağa yayılan ağrı, dişlerin kapanma sorunu gibi birçok sorun ile diş şekil bozukluğu belirti verir.

Dişlerde Hassasiyet

Dişlerde hassasiyet birçok farklı sebeple oluşabilir. Bunlardan biri de şekil bozukluklarının oluşturduğu sağlıksız durumlardır. Sıcak ve soğuk temaslardan kötü etkilenen hassas dişler dişteki aşınma sonucu oluşur. Diş minesi zarar görerek onun altındaki dentin tabakası dışarı çıkar ve hassasiyet oluşturur.

Kulakta Ağrı

Diş şekil bozuklukları ve bununla bağlantılı çene sorunları kulağa doğru ilerleyen ağrıya neden olabilir. Şekil bozukluğu nedeniyle iyi temizlenemeyen dişler çabuk çürüyerek kulağı da tutan bir ağrı ortaya çıkarabilirler.

Ağzı Yeterince Açamama

Dişlerin anormal gelişmesi çene ile diş uyumunu da kötü etkiler. Alt ve üst çenedeki dişlerin birbiriyle uyumsuz olması hem çiğneme hem de açma kapamada sorun oluşturabilir. Ağzı yeterince açamama sorunu sağlık açısından da önem taşır.

Dişlerde Anormal Görüntü

Dişlerdeki şekil bozuklukları görsel olarak kendini belli eder. Kişinin çiğneme, konuşma ve ağız sağlığının yanında görüntüsünü de etkiler. Bu durum genellikle kişinin kendinden memnuniyetsiz olmasına, istediği gibi gülememesine neden olur. Psikolojik açıdan da rahat etmek için şekil bozuklukları uygun bir zaman diliminde tedavi edilmelidir.

Alt ve Üst Dişlerin Normal Şekilde Kapanmaması

Şekil bozuklukları alt ve üst çenedeki dişlerin birbiriyle uyumunu da bozabilir. Dişler gerektiği gibi kapanmadığında çiğneme ve konuşma sorunları da beraberinde gelir. Bu durum hastanın yaşam kalitesini düşürür. Ortodonti tedavisiyle dişler uyumlu bir dizilime kavuşabilir.

Diş Şekil Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?

Diş şekil bozukluğu tanısı ortodonti uzmanı doktor tarafından konulur. Sorunun kaynağı, şiddeti, hastanın yaşı gibi durumlar göz önünde bulundurularak tedavi seçenekleri planlanır. Gerektiğinde hastanın çene modelinin oluşturulması, röntgen, diş fotoğrafları gibi yöntemler de uygulanabilir.

Ağız ve Diş Muayenesi

Diş şekil bozukluğunun türü, sorunun şiddeti doktorun gerçekleştirdiği ilk muayenede değerlendirilir. Başka testlere ihtiyaç duyulup duyulmadığı bu muayenede belli olur. Tedavinin nasıl planlanacağına dair ilk tespitler burada yapılır. Dişlerin, çenenin ve ağzın durumu, hastanın şikâyetleri ve hastalığın öyküsü muayene sırasında değerlendirilir.

Çene Modellerinin Oluşturulması

Bazı durumlar hastanın çene modelinin oluşturulması sorunu net görmeye ve tedaviyi belirlemeye yardımcı olur ve gerekli görülür. Dişteki sorunları daha açık ve net görmeyi sağlar.

Röntgen

Röntgen birçok hastalığın tanısı için kullanılan yaygın bir görüntüleme tekniğidir. Temel olarak x ışınları görüntülenmek istenen bölgeye gönderilir ve bölgenin görüntülerinin oluşması sağlanır. Diş röntgeninin çekilmesi de dışarıdan görülmeyen birçok dokuyu ve onlardaki herhangi bir problemi görmeyi sağlar. Diş aralarında ya da dolgu altına olan çürükler, dolgunun durumu, kemiklerin durumu, enfeksiyon, tedavinin planlanması gibi birçok konuda röntgene başvurulabilir.

Dişlerin Fotoğrafının Çekilmesi

Tedavinin seyrini planlarken diş röntgeni ve fotoğraflar doktora yardımcı olur. Özellikle dişlerin ve çenenin konumunu gösteren fotoğraflar planlama açısından önem taşır.

Diş Şekil Bozukluğu Risk Faktörleri

Diş şekil bozukluğu dişlerin anormal gelişmesi ile oluşur. Diş gelişimini kötü etkileyen birçok faktör bulunur. Bozukluklar ve kaynakları genetik olabileceği gibi çevresel de olabilir. Diş dizilimini kötü etkileyen ve bozukluğa neden olması muhtemel birçok durum vardır.

Süt Dişlerinin Zamanından Önce Çekilmesi

Çocukların süt dişleri kalıcı olmadığı için genellikle önemsenmez. Fakat süt dişleri, geriden gelen kalıcı dişlerin gelişimini de doğrudan etkiler. Süt dişleri vaktinden önce çekildiğinde çekilen dişin yanındaki dişler de bundan etkilenir. Oluşan boşluğa doğru yan dişler kaymaya başlar ve diğer dişlerde de kayma oluşur. Böylece kalıcı dişin çıkacağı alan kısıtlanmış olur. Kalıcı dişin çıkışı engellendiği için de anormal bir diş dizilimi oluşur. Diğer yandan tedavi edilmeyen çürük süt dişleri de kalıcı dişlerin gelişimini kötü etkileyebilir.

Çürüklerin Tedavi Edilmemesi

Süt dişlerindeki çürükler kalıcı dişlerin gelişimini kötü etkiler. Bu yüzden süt dişlerinin bakımı da kalıcı dişler kadar önemlidir. Süt dişleri kalıcı dişlerin çıkacağı yöne rehberlik eder ve onlara yer hazırlar. Diş çürüğü kalıcı diş için ayrılan alanı küçültür ve kalıcı dişin çıkarken yer bulması zorlaşır. Yamuk veya gömülü diş sorunları ortaya çıkar.

Kulak- Burun- Boğaz Problemleri

Bazı kulak burun boğaz problemleri diş kapanış bozukluklarına neden olabilir. Sık sık tekrarlayan bademcik iltihabı, bademciklerin fazla büyük olması, burun veya geniz etine sahip olmak sürekli ağızdan nefes alma alışkanlığına yol açar. Özellikle gelişim çağında sürekli ağızdan nefes almak çene kemiklerinin gelişimini bozar. Damak derin ve dar olacak şekilde şekillenebilir. Bu durum da dişlerin gelişirken yeterli alan bulamamasına ve şekil bozukluklarına neden olur.

Parmak Emme

Parmak emme alışkanlığı ve buna benzer tırnak yeme alışkanlığı dişlerin gelişimini kötü etkiler. Ön dişlerin fazla öne çıkması ve öne doğru sivrilerek büyümesi, dişlerin kapanma sorunu gibi problemlere yol açar. Bu durum çiğneme ve konuşmada sorunlar meydana getirir. Çocukluk çağında böyle bir alışkanlık görülüyorsa bunu engelleyecek önlemlerin alınması gerekir.

Uzun Süre Biberon Kullanımı

Biberon ve emzik kullanımı uzun süre devam eden bir alışkanlık haline geldiğinde dişlerde şekil bozuklukları ortaya çıkar. Özellikle ön dişlerde fazla öne çıkma, kapanma sorunları gibi problemler yaşanır. Çocuklar biberona ihtiyaç duymadan beslenebilir hale geldiğinde kullanımının bıraktırılması gerekir. Aynı şekilde emzik kullanımının da sınırlandırılması ve parmak emme alışkanlığına dönüşmemesi gerekir.

Bazı Kas ve İskelet Problemleri

Vücudun geneline yayılan bazı kas ve iskelet problemleri bunların bir parçası olan dişleri de etkileyebilir. Bunun sonucu olarak çene ve diş gelişiminde sorunlar doğabilir ve şekil bozuklukları oluşabilir. Böyle durumlarda var olan hastalığın tedavisi önceliklidir.

Travma

Dişi tahrip eden darbe ve travmalar şekil bozukluklarına neden olabilir. Diş gıcırdatma sorunu veya çene ve dişleri etkileyen darbeler şekil bozukluklarına ve aşınmalara yol açabilir. Dişlerde hassasiyet ortaya çıkarabilir.

Diş Şekil Bozukluğu Komplikasyonları

Diş şekil bozuklukları oluşturdukları görsel problemlerin yanında sağlık açısından da sorun oluşturabilirler. Diş eti hastalıkları, çürükler, çiğneme ve konuşma bozuklukları, gömülü diş sorunu gibi birçok problem şekil bozukluğu nedeniyle yaşanabilir.

Diş Eti Hastalıkları

Dişlerdeki şekil sorunları onların temizlenmesini de güçleştirir ve dişlerde daha fazla yemek artığı birikmesine neden olur. Diğer yandan bazı bozukluklarda dişlere yüklenen basınç da dengeli olmadığı için diş etleri daha fazla etkilenir. Böylece diş eti iltihapları ve başka sorunların önü açılmış olur.

Diş Çürümesi

Diş eti hastalıkları gibi diş çürükleri de şekil bozukluğu varsa artabilir. Şekil bozukluğu, çapraşıklık gibi sorunlar olduğunda dişlerin gerektiği gibi temizlenmesi zorlaşır ve artık birikimi artar. Bu durum da çürük ihtimalini arttırır ve erken diş kayıplarına yol açabilir.

Çiğneme ve Konuşma Bozuklukları

Dişlerdeki şekil sorunları simetri sorunları, kapanma sorunları veya ayrık diş gibi bozukluklar çiğneme ve konuşmada sorunlara yol açar. Bu durum hastaların hayat kalitelerini düşürür, sindirimi ve iletişimi kötü etkiler.

Gömülü Diş

Dişlerin anormal gelişmesi çıkması gereken bir kalıcı bir dişin yer bulamayıp gömülü kalmasına neden olur. Gömük dişler bazı durumlarda yarım çıkmış vaziyette de olabilir. Bu dişler bulundukları alanda ve kulakta ağrı, ağzın yeterince açılmaması gibi sorunlara yol açarlar.

Diş Şekil Bozukluğu Nasıl Önlenir?

Diş şekil bozuklukları genetik bir sorun değilse önlenebilir. Genetik sorunlar ise düzenli doktor kontrolü ile erken fark edilip tedavi edilebilir. Doktor kontrolünün diğer sorunlar için de önemi büyüktür.

Düzenli Diş Muayenesi

Diş şekil bozukluklarının erken fark edilmesi, oluşması muhtemel problemlerin ortaya çıkması ve dişteki çürük gibi problemlerin tedavi edilmesi için erken yaşlardan itibaren düzenli diş muayenesi önem taşır. Özellikle süt dişlerindeki çürük ve diğer problemlerin geç kalınmadan tedavi edilmesi kalıcı dişlerin sağlığı açısından da önem taşır. Dişlerde bilinen bir problemi olan kişiler için altı ayda bir, diğer herkes için yılda bir diş muayenesi önerilmektedir. Bu aynı zamanda küçük çocuklar içinde geçerlidir.

Çürüklerin Zamanında Tedavi Edilmesi

Diş çürükleri özellikle erken yaşlarda ortaya çıktığında gecikmeden tedavi edilmesi gerekir. Çünkü bu diş gelişimini kötü etkileyebilir. Genellikle süt dişlerindeki çürükler önemsenmez. Fakat süt dişlerindeki çürükler tedavi edilmediğinde kalıcı dişlerde şekil sorunları ortaya çıkabilir.

Ağzı Olası Darbelerden Korumak

Çene ve dişlerin gelişimini bozacak darbe ve alışkanlıklardan uzak durmak gerekir. Çene eklemine ve dişlere zarar verecek travmalardan kaçınmak diş düzenini korumada fayda sağlar.

Süt Dişlerin Zamanından Önce Çekilmemesi

Zamanından önce çekilen süt dişleri kalıcı dişlerde şekil bozukluklarına neden olabilir. Çekilen süt dişlerini takiben gelişen kalıcı diş farklı şekilde büyüyebilir. Çekilen dişin çevresindeki dişler boşluğa ilerleyerek kalıcı dişin çıkacağı alanı küçültebilir.

Sık Sorulan Sorular

Diş Şekil Bozukluğu Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Diş şekil bozuklukları tedavi edilmediğinde çiğneme veya konuşma sorunu yaşanıyorsa devam eder. Diş çürüğü ve diş eti hastalıklarının yaşanma olasılığı artar. Böylece erken diş kayıpları ortaya çıkabilir. Gömük diş varsa sorun oluşturmaya devam eder.

Diş Şekil Bozukluğu Günlük Yaşamı Nasıl Etkiler?

Diş şekil bozukluğu yaşayan kişilerde konuşma ve çiğneme ile ilgili sorunlar yaşanabilir. Çene eklemi ile ilgili sorunlar ortaya çıkabilir. Diş ve diş eti sorunları günlük yaşamı kötü etkileyebilir. Görsel açıdan hastanın özgüvenini etkileyebilir.

Diş Şekil Bozukluğu Kendiliğinden Geçer Mi?

Diş şekil bozuklukları erken yaşlarda kendini belli eder. Kendiliğinden diş yapısının ve şeklinin değişmesi mümkün olmaz. Şekil bozukluğu olabildiğince erken tedavi edilmesi önerilen sorunlardan biridir.

Diş Şekil Bozukluğu Hangi Yaşlarda Ortaya Çıkar?

Diş şekil bozukluklarının geneli kalıcı dişler çıktıktan sonra net olarak fark edilir. Bazı durumlarda süt dişlerinden de anlaşılabilir.

Tedavi Her Yaşta Uygulanabilir Mi?

Diş şekil bozukluğunun türü ve uygulanacak tedaviye göre yaş sınırı değişir. Bazı durumlarda tedavi için gelişimin durması beklenirken bazı durumlarda erken yaşlarda tedaviye başlanır. Fakat diş şekil bozukluğu tedavisinde herhangi bir üst yaş sınırı yoktur. Önemli olan hastanın ağız ve diş sağlığının tedaviye uygun olmasıdır. Bunu da doktor tespit eder.

Tedaviye Ne Zaman Başlamak Gerekir?

Tedaviye ne zaman başlanacağı tedavinin ve sorunun türüne göre değişir. Kimi şekil sorunların tedavisi gelişim çağında daha avantajlı olurken bazıları için 18 yaşın geçmesi gerekir. Fakat erken yaşlarda bir ortodonti uzmanına danışmak her açıdan faydalıdır.

Diş şekil bozukluğu sadece estetik açıdan mı sorun oluşturur?

Diş şekil bozuklukları sadece görsel problemler oluşturmaz. Ağız ve diş sağlığına doğrudan etkileri olur. Erken diş kayıpları, diş çürükleri, diş eti problemleri, konuşma ve çiğnemede sorunlar şekil bozuklukları neticesinde oluşabilir.

Ne Tür Diş Şekil Bozuklukları Tedavi Edilmelidir?

Diş şekli ve diziliminde anormal bir gelişim varsa bu durum tedavi edilmelidir. Çünkü herhangi bir problem oluşturmadığı düşünülen problemler de diş çürüğü ve diş eti sorunlarına uzun vadede yol açabilir. Çene eklemini kötü etkileyebilir. Genel olarak çapraşıklık, öne çıkık dişler, kapanma sorunu, aşınma, çene sorunları gibi problemler tedavi edilmelidir.

Diş Şekil Bozukluğunun Tedavisi Ne Kadar Sürer?

Diş şekil bozukluklarının tedavi süresi sorunun türüne, şiddetine ve hastanın yaşına göre değişir. Fakat ortalama 6 ay ile 36 ay arasında devam ettiği söylenebilir. Bu sürelerden sonra beklenen sonuç alınamazsa tedavi devam edebilir.