Gut Hastalığı

Gut Hastalığı Hakkında

Gut hastalığının genel olarak yeme ve içme alışkanlıkları sebebiyle ortaya çıktığı düşünülür. Geçmiş dönemlerde padişahların birçoğunun gut hastalığı yüzünden hayatını kaybetmesi sebebiyle padişah ya da kral hastalığı olarak bilinir. Oysa bilinenin aksine gut hastalığı, yalnızca yeme ve içme problemleri sebebiyle ortaya çıkan bir hastalık değildir. Kişinin metabolizması bozulması ve çeşitli hastalıklar da yeme içme ile ilgili sorunları ortaya çıkarabilir. Gut hastalığının nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgileri yazımızın devamında sizlerle paylaşacağız.

Ürik Asidin İnsan Vücudundaki İşlevi

Ürik asit, pürinlerin parçalanması sonrasında meydana gelen son üründür ve kanda doğal olarak yer alan bir maddedir. Kanın yapısı içerisinde yer alan ürik asit, ürat monosodyum tuzu biçiminde veya proteinler ile iç içe olarak görülür. En çok böbrek, en az da bağırsak yoluyla atılır. Kandaki ürik asit miktarı, karaciğer ve bağırsağın dengeli bir şekilde çalışıp çalışmadığını gösterir. Sağlıklı bir insanda ürik asit miktarı 750 mg ile 1500 mg arasındadır. Her gün bu miktarın %50 ila %70'i yenilenir. Ürik asit artışı yaygın doku yıkımından kaynaklanır. Bu durum tümör tedavisi, ağır yanık ya da travmalar sonucunda ortaya çıkar. Öte yandan ürik asit, gut hastalığında da artabilir. Bazı ilaçlar, ürik asit atımını azaltabilir.

Gut Hastalığı Nedir?

Gut hastalığı, sebep olduğu durumlar göz önüne alındığında bir romatizma hastalığı olarak görülse ve bilinse de aslında bir metabolizma hastalığıdır. Sağlıklı bir vücutta, yazımızın başlarında da belirttiğimiz gibi maddeler ürik asit ile atılır. Özellikle protein yapısındaki maddelerin vücuttan atılım şekli olan ürik asitlerde bir sorun bulunuyorsa vücutta birikmeye başlar. Bu sorun ürik asidin vücuttan bir sorun sebebiyle atılamaması ya da çok fazla üretilmesi sonrasında ortaya çıkar. Ünik asit, eklemlerde biriktikçe iltihaplar ortaya çıkar. Gut hastalığı da tam olarak budur.

Gut Hastalığının Etki Ettiği Bölgeler

Gut hastalığı genelde ayağın baş parmağında ortaya çıkar. Fakat diz, ayak bileği, dirsek ya da el parmağı eklemlerinde de başlama ihtimali olduğu gibi buralara yayılma ihtimali de vardır.

Gut Hastalığı Tedavisi

Gut hastalığı, ilerlemeye devam ederse ürik asit kristalleri çoğalarak eklemlerde ve eklemlerin çevrelerinde birikir. Böylelikle deri altında şişlikler oluşur. Gut hastalığının tedavisi yapılmazsa eklemlerde hasar oluşur. Bu şişlikler genelde hasta eklemlerinin içinde ya da çevresinde olur. Örneğin dirseğin yanında oluşurken, el parmaklarının üstünde, ayak başparmağında ve kulakların kıvrım bölümlerinde oluşur.

İlaç Tedavisi

Gut hastalığında belli ataklar olur. Hasta eğer bu atakları gripin, aspirin ya da idrar söktürücü ilaçlarla çözebileceğini düşünüyorsa kendini daha zahmetli bir duruma sokacağını bilmiyor demektir. Saydığımız kimyasallar, gut ataklarını veya gut hastalığını engellemek yerine onu daha yoğun bir hale getirerek hastaya acı verir. Bu sebeple bilinçsizce alınan ilaçlar yarardan çok zarara sebep olacağından mutlaka doktora görünerek ilaç tedavisine başlanması gerekir.

Diyet

Hastalığın ilk günlerinden itibaren kişilerin besin tüketimine dikkat etmesi gerekir. Azar azar, sık sık beslenerek ara öğünleri kaçırmamalı ve hafif tempolu yürüyüş hareketleri ile hastalığın üstesinden gelinebilmektedir. Gut hastaları için günlük 60 gram et yenilmesi önerilmektedir. Aynı zamanda içerisinde bol et olan; dalak, işkembe, yürek, sucuk, pastırma, sosis, salam, balık ürünleri, sardalye, ördek eti, kaz eti ve tam yağlı peynirler ile bunlardan yapılan yemeklerin yenilmesi kesinlikle zararlı olacaktır. Az yağlı kuzu eti, hindi ya da tavuk eti günlük 60 gramı aşmamak şartıyla yenilebilir. Öte yandan baklagillerin ve sebzelerin tüketimi de gut hastalığında kilit noktaları oluşturan besinlerdir. Mercimek gibi baklagillerin, bir öğün içerisinde en fazla 6-7 yemek kaşığı, bezelye ve mantar gibi sebzelerin de 2 yemek kaşığı tüketilmesi gereklidir. Diğer sebzelerden ise istenildiği kadar tüketilebilir. Aynı zamanda maya ve kuruyemiş yenmesi de zararlı olacağından hastalık evresinde bu alışkanlıkların yanı sıra tam yağlı süt ve peynir ürünleri, kepekli ürünler tercih edilmemelidir. Meyvelerde hiçbir sıkıntı olmamakla birlikte, kişi istediği meyveyi istediği kadar tüketebilir. Gut hastalığında önerilmeyen besinlerden birisi de kızarmış yumurtadır. Kızarmış yumurta yenmesi önerilmese de iki günde bir rafadan ya da haşlanmış olarak bir adet yumurta tüketilmesinde sıkıntı yoktur. Margarin tereyağı ve katı yağlar da en hastalık esnasında uzak durmanız gereken bir numaralı besin maddeleri olarak öne çıkmaktadır. Gut hastalığında ilaç kullanmadan, yalnızca beslenme alışkanlıklarını değiştirerek ürik asit düzeylerinde olumlu sonuçlar alan hastalar bulunmaktadır.

Cerrahi

Gut hastalığı, romatizma temelli olan bir hastalık türü olduğundan diğer rahatsızlıklardan farklı olarak ortaya çıkması için kesin bir zaman dilimi ya da bir dönem yoktur. Genellikle ayak başparmağı üzerinde oluşan bir iltihap ile kendini belli eder. Gut hastalığı için ameliyat ile bir cerrahi müdahale yapılması pek yaygın değildir. Gut hastalığı, erkeklerde yaygın olarak görülmekle birlikte beslenme değişiklikleri ve ilaç tedavisi ile çözüme ulaştırılması mümkündür.

Gut hastalığını yok etmek için cerrahi operasyon uygulanacak olursa, eklem içinde yer alan tofüs yapılarının zararlı olma koşuluna bakılır. Eğer tofüs yapıları zararlı bir durum oluşturabilecek yapıda bulunuyorsa, ameliyat uygulanır.

Gut Hastalığı Tedavi Edilmezse

Gut hastalığı, cilt ve eklem için önemli bir sorundur. Eğer tedavi edilmezse eklemlerde hasarlara yol açabilir.

Gut Hastalığı Tehlikeleri

Gut hastalığı, tutunduğu eklemde çevrede bulunan tendor ve sinir dokularında hasar oluşturur. Gut hastalığı, kendini tekrar edebilir. Bu tekrarlama durumunda gut atakları yılda birkaç kez görülür. İleri gut hastalığında ise rahatsızlık iyi bir şekilde tedavi edilmezse, ürat kristalleri derinin altında toplanır ve tofüsler yoğunlaşır. Kötü görüntü oluşturduğu gibi hastaya acı da verebilir.

Gut Hastalığı Evreleri

Gut hastalığının, 4 ayrı evresi bulunmaktadır.

Akut Atak

Bu evrelerden ilki akut atak evresidir. Eklemde ani olarak başlayan ağrı ve şişme yaklaşık 10 gün sürer, ardından şişlik iner.

İnterkritik Dönem

Bu dönemde şikayetler sona erer ve iyileşme dönemine girilir. Ancak belli bir zaman sonra hastalık tekrar ve daha şiddetli olarak ortaya çıkar.

Kronik Gut

Şikayetler fazlasıyla alevlendikten sonra, hastalık tedavi edilmediği sürece yayılmaya devam eder. Bir veya birden fazla eklemde kronik bir şekilde kalıcı ağrı, şişlik, kötü görüntü ve hareket kısıtlılığı gibi olumsuzluklar oluşur. Kronik gut evresi, romatoid artrit denilen iltihaplı eklem romatizması ile karıştırılabilir ancak gut hastalığı olduğu uzman hekimler tarafından kolaylıkla anlaşılabilir.

Tofüslü Gut

Tofüs denilen ve ürik asit kristallerinin oluşturduğu çökmelerin bulunduğu bu dönemde deri altında birçok birikinti oluşur.

Gut Hastalığı Nedenleri

Gut hastalığının neden ortaya çıktığı, tedavide izlenmesi gereken yolu belirleyeceğinden fazlasıyla önem arz etmektedir. Gut hastalığı, genellikle ürik asidin vücuda fazla gelmesinden ortaya çıkar.

Ürik Asidin Gereğinden Çok Üretilmesi

Vücut fazla ürik asit üretirse böbrekler, üretilen asidin atılmasında yetersiz kalacaklardır. Böylelikle kanda ürik asit düzeyi de yükselecektir. Ürik asit, her insanda normal olarak 5-7 mg/dl aralığında bulunur. Gut hastalarında bu düzey arttığında farklı eklem noktalarında şişkinlikler ve ağrılar ortaya çıkmaktadır.

Ürik Asit Atımının Az Olması

Vücudun fazla ürik asit üretmesinin yanı sıra bir de normal üretime rağmen dışarı atılamama sorunu ile karşı karşıya kalma durumu bulunmaktadır. Bu noktada böbrekler, üzerine düşen görevi yapmıyor demektir. Bu tip bir gut hastalığında genelde ilaçla tedavi tercih edilir.

Vücuda Alınan Yiyeceklerle Ürik Asidin İlişkisi

Gut hastalığının başka bir nedeni de kişinin metabolizması ve beslenme bozukluğudur. Bazı hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkabilse de genelde obezite gibi kilo ile ilgili olan (çok zayıf ve çok şişman) hastalıkların yanında görülür.

Gut Hastalığı Belirtileri

Gut hastalığı, genel olarak sabaha karşı uyku arasında ya da uykuya dalma esnasında yaşanan eklem ağrıları ile kendini gösterir. En sık görülen gut hastalığı belirtilerinden birisi de bu ağrılardır. Eklemler şişerek ağrımaya başlar. Bu ağrıların sabaha karşı meydana gelmesi ise vücutta asit iyonlarının sabaha karşı birikmesi olarak gösterilebilir. Eğer böbreklerden kaynaklanan bir gut hastalığı varsa; karın ve bel ağrılarının yanı sıra idrarda kan görülebilir. Ağrılar kronikleşirse hasta, sürekli şişen eklemlerde deformeleri hissedebilir.

Ağrı

Tüm gut hastalığı çeşitlerinde sabit olarak eklem ağrıları, hastalığın belirtilerinde ilk sırada yer almaktadır.

Kızarıklık

Gut hastalığının gerçekleştiği eklem üzerinde (genellikle ayak başparmağı) kızarıklıklar meydana gelir.

Şişkinlik

Gut hastalığının gerçekleştiği eklemde kızarıklıklar oluştuğu gibi bir ceviz büyüklüğünde şişkinlikler oluşur. Bu durumda derhal uzman hekime danışılması gerekir.

Gut Hastalığı Teşhis ve Tanı Yöntemleri

Gut hastalığının tanısı ancak bu alanda uzman hekimler tarafından yapılır. Genelde kanda ürik asit miktarının fazla olması gut hastalığının varlığına yorulsa da bu her zaman geçerli bir tespit değildir. Ürik asit ile gut hastalığı arasında doğrudan ilişki kuran herhangi bir kan testi olmadığı için standart kan testleri uygulanır. Bu testlerde ürik asit miktarına bakılsa da ortaya çıkan sonuç kesin tanının konması için yeterli olmaz.

Gut hastalığının tespit edilebilmesi için en net belirtilerinden olan ağrılı atakların hastada mevcut olması beklenir. Bu mevcudiyet daha spesifik yöntemlerin hasta üzerinde kullanılmasına ve kesin tanı yapılmasına olanak sağlar. İlgili testler yapılmadan önce hastanın öyküsünün alınması, beslenme ve spor alışkanlıklarının detaylıca incelenmesi gerekir. Sonrasında fiziksel muayeneye geçilir. Hastanın eklemleri uzman doktor tarafından tek tek kontrol edilerek şişlik olup olmadığına bakılır. Tüm sürecin gut hastalığının varlığını işaret etmesi durumunda da görüntüleme tekniklerinden faydalanılır. Görüntüleme teknikleri sayesinde eklem bölgelerinde mevcut bulunan farklılıklar kolayca saptanır.

Çok sık olarak kullanılmasa da gut hastalığının kesin tanısının yapıldığı yöntem eklem sıvısından alınan örneğe yapılan testler sayesinde sağlanır. Ürik asitlerin varlığı, özel bir yöntemle eklemlerden alınan sıvı içerisinde aranır. Eklem sıvılarında bulunmaması gereken ürik asidin saptanması durumunda ise hastaya kesin olarak gut hastalığı tanısı konur.

Gut Hastalığı Risk Faktörleri

Gut hastalığını tetikleyen faktörlerden bazıları besin kaynaklı maddeler olduğu gibi bazıları da diğer hastalıklardır.

Diyabet

Gut hastalığı, diyabet hastalığı tarafından tetiklenebilir. Diyabet hastalığında, ürik asit vücutta fazla üretildiğinden dolayı hastalık meydana gelebilir.

Metabolik Sendrom

Tıpkı diyabet hastalığında olduğu gibi metabolik sendrom hastalığında da fazla olarak ürik asit salgılanır.

Obezite

Obezite gibi besin kaynaklı ya da hastalık sonucunda şişmanlama durumlarında da böbrekler yorulacağından gut hastalığı ortaya çıkma riski artar.

Yaş

Erkeklerde özellikle 30 yaşından itibaren gut hastalığı ortaya çıkarken, kadınlarda yaş sınırı olmamakla birlikte menopoz sonrasında daha sık görüldüğü saptanmıştır.

Cinsiyet

Gut hastalığının gelişmesinde yaşın faktörü olduğu gibi cinsiyetin de önemli bir rolü bulunmaktadır. Nedeni kesin bilinmese de gut hastalığı daha çok erkeklerde görülmektedir.

Genetik Faktörler

Gut hastalığının ortaya çıkmasında genetik faktörler de önem arz etmektedir. Doğuştan, anne ve babadan genler vasıtasıyla aktarılan bazı hastalıklar gut hastalığına neden olabilir.

Yiyecekler

Gut hastalığı, yiyecek ve içeceklere bağlı olarak da tetiklenebilen ve gerçekleşen bir hastalık olarak tanımlanır. Aşırı alkol üretimi, hatalı ve aşırı beslenme gut hastalığını tetiklemektedir. Aynı zamanda aşırı kırmızı et tüketimi sonrasında da gut hastalığı ortaya çıkabilir.

Bazı ilaçlar

Gut hastalığını etkileyen faktörlerden bir değeri de ilaç tedavileridir. Aspirin ve idrar söktürücü ilaçlar, gut hastalığını tetikleyebilir. Eğer gut hastası birisi bu ilaçlardan kullanırsa, hastalık daha kötü hale gelecektir.

Gut Hastalığı Komplikasyonları

Gut hastalığı tedavi edilmezse, ciddi durumlara yol açabilir. Gut hastalığının gerçekleştiği eklemlerde ve çevrelerinde bulunan tendon gibi çevre dokularda hasar meydana gelir.

Böbrek taşı

Gut tedavisinde kullanılan ve ürik asit atılımını arttıran ilaçlar, böbrek taşı gibi yan etkileri de beraberinde getirebilir. Gut hastalığının eğer mümkünse ilaç ile değil doğal beslenme yoluyla çözülmesi tavsiye edilir.

Ürat Nefropatisi

Ürat nefropatisi yani böbrek fonksiyonunda bozulma da gut hastalığının bir komplikasyonu olarak sayılabilir. Ürik asit değerinin 10 mg ve üzerine çıkması, böbrek fonksiyonlarının bozulmasına yol açar. Kısa sürede tedavi edilmezse kötü sonuçlar doğurabilir.

Sinir Basısı

Gut hastalığı, tekrarlanması durumunda oluştuğu eklemlerin yanı sıra çevresinde bulunan dokularda yer alan sinir basısında hasara sebep olur.

Gut Hastalığı Nasıl Önlenir

Vücutta oluşan fazla ürik asit sonucunda ortaya çıkan gut hastalığı, yalnızca bulunduğu eklemlerde değil birçok organda soruna yol açabiliyor.

Beslenme Alışkanlıkları

Gut hastalığının toplumsal beslenme alışkanlıkları ile yakından ilgili olduğunu söylemekte fayda var. Tanısı kolay olsa bile gut hastalığı her zaman geç dönemde fark edilmektedir. Pürin maddesi, ürik asit yapımının temelinde yatan bir madde olması sebebiyle pürin yönünden zengin olan gıdalar gut hastalığını tetiklemekte ve oluşturmaktadır. Özellikle früktoz ile tatlandırılan gıdalar gut hastalığına yol açtığından; sakatat içeren besinlerin de çok fazla tüketilmemesi gerekir.

gi yiyecekler iyi gelir?

Gut hastalığına iyi gelen yiyeceklerin tamamı kandaki ürik asit miktarının azalmasını sağlamaktadır. Her gut hastasına her yiyeceğin iyi gelmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Bu konuda, gut hastalığı üzerine uzmanlık kazanmış bir diyetisyenden tavsiye almak çok daha faydalı olacaktır. Günlük elli gram kadar yaban mersini tüketimi ya da bir bardak yaban mersini suyu içilmesi gut hastalığına dair belirtileri hafifletmektedir. Isırgan otu çay gibi demlenerek içildiğinde, etkin maddeleri vücuda alınır. Alınan maddeler ürik asit atımında oldukça etkilidir. Üç günde bir, bir bardak maydanoz suyu içilmesi ürik asit atımını artırır.

Gut hastalığı kaç günde iyileşir?

Gut hastalığının tamamen iyileşmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Ürik asit atımının gerçekleştirilememesi ya da üretiminin fazla olması kolayca tedavi edilebilen şeyler değildir. Tedavinin temel amacı belirtileri, hastanın hayat konforunu etkilemeyecek düzeylere indirmektir. Hastalığın en konforsuz dönemi olan akut dönem yaklaşık olarak iki – üç hafta arasında sürer. Sonrasındaki sessiz dönem ise hastanın yaşam tarzına göre üç – altı ay kadar devam edebilir.

Gut hastalığı olan nelere dikkat etmelidir?

Gut hastaları, hastalığın kendilerindeki seyrine göre hayatlarını düzenlemek mecburiyetindedir. İlk yapılması gereken şey ürik asit üretimini artıran beslenme düzenlerini tamamen bırakmalarıdır. Ürik asit üretimini azaltan ve atımını artıran gıdalar tüketilmelidir. Sonrasında ise daha hareketli bir yaşama geçişmesi tavsiye edilir. Su tüketimi ise normal bir insanın yaklaşık bir buçuk katı kadar olmalıdır. Akut dönemde ve sessiz dönemde verilen ilaçların aksatılmadan kullanılması ise en önemli hususlardandır.

Gut hastalığı neden olur?

Gut hastalığının temel sebebi her insanın kanında bulunan ürik asidin normalden fazla bulunmasıdır. Bu fazlalığın sebebi ise ya fazla üretilmesi ya da kandan süzülememesidir. Ürik asit kristalleri zaman içerisinde eklemlere nüfuz etmeye başlayarak bilindik belirtileri ortaya çıkarırlar. Böbrek fonksiyonlarının yetersiz olması, beslenme alışkanlıklarının ürik asit artırır nitelikte olması gibi hususlar gut hastalığının başlıca nedenlerindendir.

Gut hastalığı tehlikeli mi?

Gut hastalığı çok uzun süreler boyunca yalnızca eklemleri tutmaya devam ediyor gibi görünse de esas zararını böbreklere vermektedir. Böbreklerde meydana gelen fonksiyon kayıpları ölümcüldür. Yani, tedavi edilmediği takdirde gut hastalığının oldukça tehlikeli bir hastalık olduğunu söylemek mümkündür. Tedavi edildiğinde ise o kadar da tehlikeli değildir.

Gut hastalığı cinselliği etkiler mi?

Gut hastalığının akut döneminde değil cinsellik en basit vücut fonksiyonları bile külfet haline gelir. Akut dönemler dışında ise gut hastalığının cinselliği etkilemesi söz konusu değildir. Akut döneme doğru yaklaşıldıkça eklem problemlerinden dolayı cinsel aktivitelerin yapılması güçleşir.

Gut hastalığı kalıcı mıdır?

Gut hastalığı, hastalığa sebep olan ürik asit normal seviyelere indirilip oralarda tutulamadığı müddetçe kalıcıdır. Genelde ataklar şeklinde kendini gösterme eğilimindedir. Bir haftalık akut ve şiddetli dönemden sonra üç – altı ay arasında sessiz döneme geçer. Bu süre boyunca biriken ürik asit miktarı ikinci atak döneminin oluşmasına sebep olur. Tedavinin etkisine göre atak sürelerinin arası kısalabilir ya da uzayabilir.

Gut hastalığı belirtileri nelerdir?

Gut hastalığının iki farklı döneminden bahsedilebilir. Bilindik belirtiler genelde akut dönemde ortaya çıkmaktadır. Kandan süzülemeyen ürik asit eklemleri tutmaya başladığında: Çok şiddetli ağrı, eklem bölgesinde şişme, kızarıklık, eklemde ısı artışı gibi belirtiler ortaya çıkar. Ayrıca ürik asit tarafından tutulan eklemin hareket ettirilmesi ya da kullanılması imkansız hale gelir. Ayrıca ileri seviyelerde eklemleri ciddi iltihaplar kaplar.