Diz Kırığı

Diz Kırığı Hakkında

Patellada meydana gelen kırıklar, eklem içi olmaları ve dizin düz tutma fonksiyonunun bozulmasına sebebiyet vermesi sebebiyle tedavi gerektiren durumlardır.

Dizin Genel Yapısı

Diz, insan vücudunda bulunan en büyük ve en kompleks yapıdaki eklemdir. Femur yani uyluk kemiği ile tibia yani kaval kemiğini birbirine bağlar. Diz eklemini, baldır kemiği olarak da bilinen fibula ve patella oluşturur. Baldır kemiği, kaval kemiğinden daha küçük olmakla birlikte kaval kemiğinin yanında bulunur. Dizde bulunan tendonlar da diz eklemini hareket ettirmemizi sağlayan bacak kaslarını, dize bağlar Ligament yani bağlar, diz kemiklerine katılarak dizde sağlam bir yapı oluşmasına yardımcı olur.

Diz Bölgesi Kırıkları Türleri

Diz bölgesinde meydana gelen kırıklar, diz kapağı kemiğinin zarar görmesiyle meydana gelir. Diz bölgesi kırıkları, diz üstü yüksek bir yerden düşme, ateşli silah yaralanmaları, araç içi kazaları gibi direkt travmalarda ortaya çıkabilir. Bunun yanı sıra sporcuların antrenmanlar sırasında da uyluk önü adaleleri ani kasılmaya dayanamayarak indirekt bir travma ile birlikte kırığa yol açabilir.

Femur Suprakondiler Kırıklar

Femur Suprakondiler Kırıklar, genelde parçalı bir şekilde ortaya çıkan ve direkt olarak eklemi ilgilendiren kırık türleridir. Yaşlı hastalarda osteoporoz kırığının ortaya çıkmasıyla birlikte, diz kapağı ve diz çevresinin korunması da güçleşir. Cerrahi tedavi, bu tarz kırıklarda gerekli görülen bir yaklaşımdır. Cerrahi tedavi ile birlikte amaç, eklem yüzeyindeki kasların tekrar eski haline getirilmesi ve fonksiyonunu geri kazanmasıdır.

Femur İnterkondiler Kırıklar

İki femur kondili arasında meydana gelen kırıklara femur interkondiler kırıklar ismi verilir. Klinik bulgular, femur suprakondiler kırıklar ile benzerdir. Bunlara ek olarak interkondiler kırık sebebiyle hemartroz oluşur. İki yönlü radyografi ile birlikte teşhis konulabilir.

Femur Kondil Kırıkları

Medial ya da lateral femur kondilinin izole olması sebebiyle ortaya çıkan kırıklar, femur kondil kırıkları olarak adlandırılır. Genelde valgus ya da varusun zorlanması ile birlikte koronal bölgede meydana gelir. Yaşanan hemartroz sebebiyle diz, fazlasıyla işer. Tıpkı femur interkondiler kırıklar gibi iki yönlü radyografi ile tanı konulabilir.

Tibia Plato Kırıkları

Diz ekleminde bulunan tibianın eklem kısmını oluşturan kondillerin kırılmasına verilen isim olan tibia plato kırıkları, dolaylı travma ile ortaya çıkar. Tibianın uzun ekseni boyunca diz ekleminde meydana gelen zorlamaların yanı sıra varus ya da valgus zorlamaları da eklenirse görülür. Otomobil kazası ya da yüksekten düşme gibi olaylardan bu tarz kırıklar görülür. Bu tarz hastalarda genellikle çapraz bağ ve menisküs de zarar görmektedir.

Eminensia İnterkondilaris Kırıkları

Diz ekleminde bulunan çapraz bağların bulunduğu bölgede oluşan kırıklardır. Dizin öne ya da arka tarafa doğru aşırı zorlanması ya da dizin zorla bükülmesi durumunda meydana gelir.

Patella Kırıkları

Her 100 kemik kırılmasından bir tanesi Patella kırığıdır. Daha çok 50-60 yaş arasında görülür. Patella üzerine gelen en ufak bir darbede meydana çıkacağı gibi tendonların aşırı yük ile dolmasıyla da meydana gelebilir.

Tedavisi

Ameliyat

Diz çevresi ve dizde oluşan ayrılmış kırıklarda ameliyat ile tedavi yöntemi kullanılır. Kırığın yanında plato adı verilen alanın çökmesi de gerçekleşirse, kemik greftleri ile destekleme işlemi yapılır ve dizin düzelmesi için gerekli iyileşme süreci başlamış olur.

Fizik Tedavi

Fizik tedavi ya da tıp dilinde fizyoterapi, eksilme gösteren fonksiyonel hareketlerin yeniden eski fonksiyonlarını alması için kullanılan tedavi yöntemidir. Diz kırıklarında, ameliyata gerek duyulmazsa diz bölümü uzun alçıya alınır ve ardından fizik tedavi çalışmaları uygulanır.

Diz Kırığı Nedenleri

Diz kırığı, bireylerde iki farklı yol ile ortaya çıkar. Bunlar direkt ya da indirekt travmalardır.

Direkt Travmalar

Direk travma, ön çapraz bağları, iç yan bağları, arka çapraz bağları ve menisküs yırtığının sebebi olarak gösterilir. Direk travma; ön çapraz bağ yaralanmasında, diz dönmesi ve aşağı doğru düşmelerde, sıklıkla futbol ve basketbol maçlarında görülür. Voleybol müsabakalarında da sıkça görüldüğü için oyunculara dizlik zorunluluğu getirilmiştir. İç yan bağ yaralanması ise direk dizin yan bölgesine alınan darbeler sonucu gerçekleşir. Yine çoğunlukla futbol maçlarında ve trafik kazalarında görülür. Arka çapraz bağ yaralanmaları ise diz üstüne direkt düşme sonucu ortaya çıkan yaralanmalardır. Şiddeti az olsa bile yaşı ilerlemiş bir bireyin arka çapraz bağları, kolaylıkla yaralanabilir. Menisküs yırtığı ise en sık görülen diz problemidir. Menisküs, dize binen yüklere karşı şok yani yükü hafifletici vazifesi görür. Ani darbelerde menisküs yırtılır ve dizimiz ufak bir dokunmaya bile duyarlı hale gelir. Bu sebeple ameliyat şarttır.

İndirekt Travmalar

Dize önden gelen bir darbe sonucunda indirekt travma görülebilir. Diz fleksiyonda iken düşme yaşandığında izole olarak ön ya da arka çapraz bağ yaralanmaları sıkça görülür.

Diz Kırığı Belirtileri

Diz kırığı yaşandığında, kişi dizinde yoğun bir acı duyar ve hareket etmekte güçlük yaşamaya başlar. Diz kırığı probleminde sıkça karşılaşılan diğer belirtileri sizler için derledik.

Şişlik

Diz bölgesinde anormal derecede şişlik, diz kırığı olabileceği gibi menisküs yırtılması da olabilir. Acilen bir uzman doktora çıkılması gerekir. Eğer tedavi edilmezse, kalıcı hasarlar doğurabilir.

Ağrı

Merdiven çıkarken fazlasıyla zorlanıyor hatta kimi zaman sebepsiz yere uzun süreli ağrılar çekiyorsanız, diz kemiklerinizden birisi kırılmış olabilir. Ağrıyı öncelikle diz kapağınızda hissediyorsanız, diz kırığı, başka bir bölgede hissediyorsanız menisküs yırtılması ile karşı karşıya kalabilirsiniz.

Diz Tutulması

Dizinizi bükerek oturduğunuzda, bulunduğunuz pozisyonda ya da kalkmaya çalıştığınızda dizinizde tutulmalar ve ağrılı nöbetler yaşıyorsanız hemen bir ortopedi doktoruna başvurmanız gerekmektedir.

Ayakları Hareket Ettirememe

Ayağınızı hareket ettirmekte zorluk yaşıyorsanız ve ayaklarınızı hareket ettiremiyorsanız, mutlaka bir ortopedi uzmanına başvurmalısınız. Yalnızca diz kırığı ile değil sinir zedelenmesi ile de karşı karşıya gelmeniz muhtemel olacaktır.

Morarma

Dizlerdeki morarma, çoğu zaman etrafımızdaki nesnelere çarpmalardan ya da dizin zorlanmasından kaynaklanır. Dizdeki morarma, çoğu zaman önemsiz olarak görülse de dizde yaşanan morarma ile birlikte hasar alan bölgenin cilt altında kalan damarlar bozulur ve cilt altında kan birikmeye başlar. Düşme sonucu oluşan diz morlukları, ciddi bir rahatsızlık belirtisi değildir. Ancak diğer belirtilerle birlikte ortaya çıktığında mutlaka uzman bir ortopedi uzmanı ile görüşülmesi gerekir.

Kızarma

Dizde yaşanan kızarıklık, enfeksiyon bulgularıdır. Yalnızca kızarıklık yaşanması enfeksiyon bulgusu ile uyumlu olmasa da kıtırdama ve sürtünme sonucunda oluşur. Ağrı yoksa müdahale gerekmez fakat iltihap ya da farklı bir durum olup olmadığının kontrol edilmesi gerekir.

Dizin Ters Dönmesi

Ani dönme, ters şekilde düşme, aniden çömelme veya şiddetli bir darbe sonucunda diz dönmesi oluşabilir. Özellikle sporcularda çok fazla görülen diz dönmeleri; futbol, voleybol, jimnastik ve basketbol gibi sporlarla uğraşanların başına gelmektedir. Diz dönmesi, hiçbir zaman hafife alınmamalı ve uzman olmayan kişiler tarafından düzeltilmeye çalışılmamalıdır. Aksi takdirde dokulara zarar verilebilir ve diz kırığı oluşabilir.

Yürümede Güçlük

Dizde meydana çıkan kireçlenme sebebiyle yürürken ağrı ve yürüme zorluğu, bireyi günlük hayatta fazlasıyla etkiler. Genellikle kireçlenme belirtisi olarak görülen yürümede güçlük yaşanması, bir darbe sonrasında yaşanıyorsa diz kırığı ile de alakalı olabilir.

Diz Kırığı Teşhis ve Tanı Yöntemleri

Diz ve çevresindeki kırıklar, görüntüleme cihazları ile birlikte teşhis edilir.

Fiziki Muayene

Uzman hekim, fiziki muayene sırasında hastaya sorular sorarak dizde kırık oluşup oluşmadığını tespit edebilir. Ancak hiçbir uzman hekim, yalnızca fiziksel muayene yöntemini kullanarak kesin bir kanıya vararak tedavi yöntemi uygulanmaz.

MR

En çok kullanılan tanı yöntemlerinden birisi olan MR, hekimin fiziksel muayeneyi tamamladıktan sonra istediği görüntüleme sonuçlarını barındırır.

Röntgen

Röntgen, uzman hekimler tarafından tanı konulması için en çok başvurulan görüntüleme yöntemlerinden birisidir. Kemikler net olarak görüldüğünden, kırılma şüphelerinde genellikle röntgen kullanılır.

BT

Bilgisayarlı Tomografi kısaltması olan BT, X ışınları yardımıyla dokuları, eklemleri ve varsa zedelenen dokuları görmek için kullanılan görüntüleme yöntemidir.

Diz Kırığı Risk Faktörleri

Diz kırığı yaşanması, her ne kadar alınan darbeye bağlı olsa da risk faktörleri içerisinde yer alan bireylerin dizlerinde kırık yaşanma ihtimali daha yüksektir.

Yaş

Diz kırığı, her yaşta görülebilen bir rahatsızlık olsa da 50 yaş ve üzerindeki bireylerde daha yaygın olarak görülür.

Bazı Spor Aktiviteleri

Şiddetli darbe alma ihtimali yüksek sporlar ile uğraşan kişilerde de sıkça diz kırığı ortaya çıkar. Örneğin; Futbol, basketbol, voleybol, vb.

Bölgede Tümör Olması

Diz bölgesinde bir tümör olması da diz kırığını tetikleyen faktörlerden birisidir.

Kireçlenme

Yürümede güçlük yaşayan bireylerde görülen kireçlenme, diz kırığı için en fazla risk oluşturan faktörlerden birisidir. Kireçlenme sebebiyle yürümekte güçlük yaşayan birey, dizine alabileceği bir darbe sonrasında diz kırığı ile karşılaşabilir.

Diz Kırığı Komplikasyonları

Diz kırığı sonrasında, yaşa da bağlı olarak farklı komplikasyonlar görülür.

Eklemin Fonksiyonlarının Bozulması

Diz kırığı sonrasında, her ne kadar cerrahi yöntemle kaynatma işlemi yapılsa da eklemin fonksiyonları bozulabilir. Böyle bir durumda yoğun fiziksel tedavi uygulanması gerekebilir. Ancak sinir hücreleri zedelendiğinde, eskisi kadar fonksiyona sahip olamayacaktır.

Damar ve Sinir Yaralanmaları

Diz kırığında, yalnızca diz kapağı ya da cilt hasar almaz. Aynı bölgede yer alan damarlar ve sinir hücreleri de hasar alabilir. Sinir hücreleri zedelendiğinde fonksiyonlar kaybedileceği gibi hissizlik de ortaya çıkabilir. Aynı zamanda damarda bir sıkıntı yaşanırsa hastalık kangrene kadar gidebilir.

Diz Kırığı Nasıl Önlenir

Diz kırığını önlemek, tamamen bireyin elindedir. Dizlerinin üstüne sık düştüğü bir spor yapıyor ya da dizlerini fazlasıyla yerde bulunduran işlerle uğraşıyorsa mutlaka koruyucu ekipman giymelidir.

Sık Sorulan Sorular

Bu bölümde, diz kırığı hastalığı ile ilgili sık sorulan sorulara yanıt vereceğiz.

Diz Kırığı Ne Kadar Sürede İyileşir?

Diz kapağı kırığının boyutuna ve iyileşme süresi boyunca yapılan tedavi yöntemine bağlı olarak 1 ay ila 3 ay arasında bir iyileşme süreci bulunmaktadır.

Diz Kapağı Kırıkları Ameliyatsız Tedavi Edilebilir mi?

Evet. Dize kadar alçıya alma işlemleri uygulansa da diz kapağı kırıklarının kesin çözümü yine cerrahi yöntemler ile olmaktadır. Fakat kemiğin fazla hasar görmediği durumlarda, ameliyata gerek duyulmayabilir.

Diz Kapağı Kırıklarının Tedavisinde Egzersizin Yeri Nedir?

Diz kapağı kırığı sonrasında yapılacak olan egzersiz veya uygulanacak olan fizik tedavi, iyileşme sürecini hızlandıracak ve diz kapağı fonksiyonlarının neredeyse tamamını geri kazandıracaktır. Bu sebeple diz kapağı kırıklarının tedavisinde egzersizin büyük bir önemi bulunur.

Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Diz kapağı kırılması, bireye fazlasıyla acı verir. Birey yürüyemez hatta hareket edemez hale gelir. Bu sebeple tedavi edilmezse birey, eski yaşantısına asla geri dönemez. Dizin herhangi bir bölgesinin kırılması sonrasında tedavi şarttır.

İyileşme Süreci Ağrılı Olur mu?

Tedavi sürecinin ilk haftasında hasta, bazı ağrılar duyabilir. Ancak bu ağrıların hiçbiri tedavi öncesinde duyduğu ağrılar kadar sancılı olmayacaktır.

Doktora Göre Tedavinin Başarısı Değişir mi?

Evet. Tedavi yöntemine bağlı olarak iyileşme süreci 1-3 ay arasında değişmektedir. Yani iyi bir tedavi, bireyin 2 ay daha erken iyileşmesini sağlarken, özensiz uygulanan tedavi bireyin 2 ay geç iyileşmesine sebep olur.

Hangi Durumlarda Doktora Gitmek Gerekir?

Hastalığın belirtileri ortaya çıktığında ya da dizde acı hissedildiğinde mutlaka uzman hekim ile görüşülmesi gerekir.