Demans (Bunama)

Demans (Bunama) Hakkında

Demans hastalığının kalıtsal olmadığı bilinmektedir; fakat alzheimerdan kaynaklanan vakaların nedenleri çok daha belirsiz bir haldedir. Hafıza sorunları ile ilgili pek çok şikâyeti olan hastalar zihinsel becerilerini yeterince kullanamayabilir. Eylem gücü ve girişimde eksiklik, cisimlerin adlarını unutma, yön kestirme yeteneğinin zayıflaması, hesap yapma konusunda sıkıntı yaşamak, sorun çözme ya da kavramada problemler, kişilerin adlarını unutma gibi semptomlar bu hastalıkta sıklıkla rastlanan belirtiler arasında yer almaktadır. Demans hastası olan kişi karşılıklı diyaloglara girme konusunda da zorluklar yaşayabilmektedir. Bu durumun nedeni ise kişilerin belli zamanlarda hafızalarının çalışmaması ya da olaylara ilk bakışta olayın temelini kavrayamama gibi durumlardır.

Demans (Bunama) Nedir?

Zihinsel becerilerin belli hastalıklar nedeniyle zayıflaması durumuna demans hastalığı adı verilmektedir. Halk arasında bunama olarak da adlandırılan demans, beyni etkisi altına alan bozukluklar olarak nitelendirilmektedir. Hatta pek çok uzman bu durumu hastalık olarak görmemektedir. Kişiler duygularını kontrol etmekte ya da sorunları çözmekte zaman zaman problemler ile karşı karşıya kalabilir. Aniden sinirlenme, kişilik değişiklikleri ya da ortada olmayan şeylerin görülmesi gibi durumlar bu hastalıkla yakından alakalıdır. Hafıza kaybı da demans hastalığının semptomları arasında yer almaktadır. Bu hastalığa maruz kalan kişiler her türlü beyin fonksiyonu ile ciddi anlamda sorunlar yaşamaktadır. Yaşlanmayla yakından alakalı olmayan bu rahatsızlığın ortaya çıkma ihtimali 50 yaşından sonra daha da artmakta ve önüne geçilemeyen bir sürece girmektedir.

Görülme Sıklığı

Demans hastalığının görülme sıklığı her geçen gün daha da artmaktadır. 60 yaş ve üstü kişilerde yeti kaybı olarak değerlendirilen bu hastalık 65 yaşından sonra %5 oranında riskli iken her beş yılda bu oran giderek katlanmaktadır. 85 yaş ve üzeri kişilerde ise bu rakam %40 ile 50 arasında değişmektedir. Sık sık unutkanlıktan hayıflanan kişiler uzmanlar tarafından bu rahatsızlığın sebebini öğrenmeyi talep etmekte ve buna göre bir tedavi yolu uygulanmaktadır. Demans, doğru sözcükleri kullanamama, unutkanlık, hafıza kayıpları, ruh halindeki değişiklikler, güvensizlik, moralsizlik, kayıtsızlık, günlük işleri yapmada zorlanma, karışıklık, isimleri anımsayamama, olayları takip etme konusunda zorluk çekme, yol kaybetme tekrar eden davranışlar zihinsel becerilerde gerileme ve cisimlerin adlarını hatırlayamama gibi belirtiler ile kendisini göstermektedir.

Demans ve Alzheimer

Alzheimer’ın bir demans türü olduğu pek çok kişi tarafından bilinmektedir. Hatta pek çok demans çeşidinin yüzde 50 ile 70'lik türü alzheimer nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Demans beyinde belli belirtileri ile ortaya çıkan, beyin hücrelerinin ölmesi ya da bağlantılarının kesilmesi ile karakterize edilen bir rahatsızlıktır. Fakat Alzheimer hastalığı tau adi verilen proteinlerin birikmesi sonucu beynin tamamen yok eden bir hastalık olarak bilinmektedir. Bu iki hastalık oluşumları bakımından farklılık gösterir bu nedenle tedavilerinde de farklılıklar bulunur.

Yaşlanmanın Doğal Bir Sonucu Mu?

Demans yaşlanma ile değil, çeşitli hastalıklar nedeniyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Halk içerisinde yaşlılık bunaması ya da yaşlanma olarak adlandırılan demans, yanlış bir söylem ile kullanılmaktadır. Normal bir yaşlanma sürecinde beyin hücreleri ölmez veya bağlantıları kopmaz. Demansta ise hücre ölümleri yaşanır ve beyin hücreleri yenilenmez. Son derece yaygın ve küresel hastalıklardan biri olan demans hastalığı her geçen gün daha da artış göstermektedir. Bu hastalığın temel sebebi olarak ise yaşam tarzını oluşturan faktörler belirtilmektedir. Demans rahatsızlığından kaçınmak ve bu hastalık ile karşı karşıya gelmemek için uzmanlar belli önlemlerin uygulanması gerektiğini sıklıkla dile getirmektedir.

Hastalığın Seyri

Demans hastalığı belli evrelerden oluşmaktadır. Oluşan bu evrelere şöyle ayrıntılı bir şekilde değinmekte fayda var.

Hafif Demans

Demans hastalığında hafif Demans olarak adlandırılan ilk evre erken evre dönemidir. Bu dönemde hasta yakınları hastalığı yaşlanmanın bir parçası olarak görmektedir. Fakat son derece sinsi olan bu rahatsızlık kişiler tarafından saptanamaz. Unutkanlık ile başlayan hafif demansta kişiler kelime bulma konusunda büyük zorluklar ile karşı karşıya kalabilirken kaybolma, karar verememe ya da çabuk sinirlenme gibi belirtilerle hastalığı ortaya koymaktadır. İçe kapanma ya da ani parlamalar da bu hastalığın belirtileri arasında yer almaktadır. Hastalar bu evre içerisinde çevreye ya da hobilerine karşı ilgilerini kaybetmeye başlarken giyinme ya da para hesabı konusunda da belli hatalar ile karşı karşıya kalırlar.

Orta Seviye Demans

Orta seviye Demans hastalığının 2. evresini oluşturur. Bu dönemde hastalar günlük yaşamını rahatsızlığın etkisine daha fazla bırakmaktadır. Unutkanlık her geçen gün daha da fazla artış gösterirken yakın zamanda yaşanmış olan olaylar hatırlanmamaktadır. Kişilerin tek başına yaşaması zorlaşırken banyo, temizlik, alışveriş gibi aktiviteler de tek başına yapılamamaktadır. Hırçınlık, hezeyanlar, kaybolma ve konuşurken takılma gibi problemler ise bu evrede ortaya çıkmaktadır.

İleri Seviye Demans

Demans hastalığının son safhası olarak bilinen ileri seviye Demans hastaların yardımsız yaşayamadığı dönemdir. Uzak geçmişte, yakın geçmişte bu evrede tamamen unutulmakta ve kişiler kendilerini ifade edememektedir. Hastalar son dönemde konuşmada ve karşılıklı diyaloglara girmede büyük zorluklarla karşılaşırlar. Yemek yeme ve tuvalet konusunda yardım alan hastalar yakınlarını dahi tanıyamamaktadır. Dışkı ya da idrar tutma konusunda sorunlar yaşanırken hastalar yatağa bağımlı hale gelmektedir.

Demans (Bunama) Türleri

Demans hastalığı kendi içerisinde belli kollara ayrılmaktadır. Bu kollar ise aşağıda detaylı bir şekilde yer almaktadır.

Alzheimer Hastalığı

Demans hastalığının yaygın bir formu olarak bilinen Alzheimer yakın geçmişini unutulması ile ortaya çıkmaktadır. Beynin normal fonksiyonlarının ve organizasyonlarının bozulması sonucunda seyreden Alzheimer hastalığı genellikle 60 yaş ve üzeri olan kişilerde görülmektedir. 60 yaş ve üzerinde yüzde 10 civarında görülen bu rahatsızlık 80 yaş ve üstü kişilerde yüzde elliye kadar varmaktadır. Elbette tüm unutkanlıkların Alzheimer şeklinde nitelendirilmesi doğru değildir. Kafa karışıklığı konsantrasyon güçlüğü kişilik değişiklikleri, garip davranışlar, şüphecilik, günlük işi yapma konusunda zorlanma ve soyut düşünceleri oluşturma konusunda yaşanan sorunlar Alzheimer hastalığının belirtileri arasında yer almaktadır.

Frontotemporal Demans

Frontotemporal Demans sinir hücrelerinin bozulması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Frontal lobları Serebral korteksin ön tarafını ya da temposal loblara göre hastalık seyri farklılık göstermektedir. Bu Demans türünde kişilerin sosyal davranışlarında büyük değişiklikler gözlenmektedir. Beslenme alışkanlıklarında yaşanan değişiklikler sosyal davranış bozuklukları duygusal kayıplar ve hastanın bilinç kaybı bu hastalığın en önemli belirtileri arasında yer almaktadır.

Lewy Cisimcikli Demans

Demans hastalığının türlerinden biri olan Levi cisimcikli Demans genellikle 65 Yaş üstü olan kişilerde görülmektedir. Live body adını ise beyinde bulunan küçük protein birikintilerinden almıştır. Bu rahatsızlığa maruz kalan kişiler halüsinasyonlar görmekte ve gerçekte olmayan olayları anlatmaktadır. Algılama konusunda güçlük yaşayan kişiler pratik uğraşlarda da belli güçlükle ile karşı karşıya kalır. Kaslarda katılaşmaya da ağır hareketler gerçekleştirme ise bu hastalığın ileriki safhalarında karşılaşılan sorunlar arasında yer almaktadır.

Alkol Demansı

Demans hastalığında en büyük resimlerden biri alkol kullanımıdır. Alkol kullanımı gerçekleştiren kişilerin çoğu Demans hastalığı ile ilintili olan kişilerdir. Hatta pek çok kişi için alkol büyük risk oluşturmaktadır. 65 Yaş altında erken Demans teşhisi ile karşılaşmış olan vakaların %50 lik kısmı kronik alkol alışkanlığı nedeniyle bu hastalığa maruz kalmış olan kişilerdir. Hem beyni hem de karaciğere etkisi altına alan alkol defans hastalığını ortaya koyan faktörler arasında yer alır.

Vasküler Bunama

Demans hastalığının farklı bir türü olan vasküler demans 65 ile 75 yaş arası kişilerde daha sık görülmektedir. Çok daha genç yaşta da bu rahatsızlığın ortaya çıkabildiği kayıtlar arasında yer alır. Hastalığın belirtileri ise beynin hangi bölgesinde hasar olduğunda bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Ciddi anlamda depresyon, sesin kısılması, epileptik nöbetler, yürüyüş bozuklukları ve ruh halinde dalgalanmalar bu hastalığın en yaygın belirtileri arasında yer almaktadır. Vasküler Demans olan kişiler uzun bir süre içerisinde neler olup bittiğini fark edemeyecek durumdadır. Bu durum ise kişilerin depresyona girmesine neden olabilmektedir. Hastalığın ortaya çıkış sebebi ise damar rahatsızlıklarıdır. Hastalarda fiziksel muayeneler gerçekleştirildiğinde kalp ya da tansiyon ile ilgili rahatsızlıklar saptanmaktadır.

Creutzfeldt-Jakob Hastalığı

Creutzfeldt-Jakob Hastalığı, ölümcül bir beyin rahatsızlığı olarak bilinmektedir. 60 yaş civarında ortaya çıkan ve bir milyonda bir kişiyi etkisi altına alan bu rahatsızlık koma ekstremitenin zayıflığı, körlük, istemsiz hareketler, zihinsel bozulmalar, koordinasyon eksikliği, davranış değişiklikleri ve hafıza kaybı gibi belirtiler ile ortaya çıkmaktadır. Bu hastalığa yakalanan kişilerin yüzde doksanı ise bir yıl içinde hayatını kaybeder.

Demans (Bunama) Tedavisi

Demans hastalığı ilaç ile kontrol altına alınabilen rahatsızlıklardan biridir. İlaç ile kontrol edilebilen bu hastalığa dair tüm detaylar ise aşağıda yer almaktadır.

İlaç Tedavisi

Demans rahatsızlığını yavaşlatabilmek için belli ilaçlar kullanılabilir. Bunlar galantamin donepezil ve rivastigmin ya da kolinesteraz inhibitörleri gibi ilaçlardır. Aynı zamanda dejeneratif süreci içerisinde beyindeki uyarıları azaltmaya yarayan NMDA reseptör antagonistleri kullanılabilmektedir. Davranış değişikliklerini kontrol edebilmek için sitalopram fluoksetin trazodone haldol ya da risperdal gibi ilaçlar da kullanılabilir.

Kolinesteraz İnhibitörleri

Kas güçsüzlüğü tedavisinde kullanılan ilaç gruplarına kolinesteraz inhibitörleri adı verilmektedir. Kasların kasılmasına etkisi olan moleküllerin kısa bir süre içerisinde tedavisini sağlayan bu ilaçlar aynı zamanda kas gevşeticilerin etkisini geri almak için de kullanılmaktadır.

Memantin

Demans hastalığı tedavisinde kullanılan NMDA reseptör antagonisti olarak bilinen ilaç kategorisinde yer almaktadır. Orta ve ileri derecedeki Alzheimer tedavisi için yaygın olarak bu ilaçlar kullanılmaktadır.

Antioksidanlar

Yağların oksidasyonunu yavaşlatıcı bir etkiye sahip olarak bilinen bu maddeler kişilerde serbest radikallerin engellenmesine olanak sağlamaktadır.

Antienflamaturlar

Antienflamaturlar, iltihapla savaşan ilaçlar anlamına gelmektedir. Kişilerde bulunan iltihabi reaksiyonların önüne geçen bu madde aynı zamanda vücuda etki eden biyolojik fiziksel ya da kimyasal saldırılara karşı ciddi anlamda tepki göstermektedir. Demans hastalığında intihabiye reaksiyonların önüne geçmek amacıyla kullanılır.

Östrojen

Östrojen sinir sistemini koruma altına alan, gelişimi arttıran ve yıkımı durduran bir hormon olarak bilinir. Aynı zamanda beynin kan akımını arttırıcı etkisi de bulunmaktadır. Alzheimer ve demans hastalarında östrojen içerikli ilaçlar ise sıklıkla kullanılmaktadır.

Egzersizler

Demans hastalığı birtakım egzersizler ile yavaşlatılabilmektedir ve egzersizlerde temel amaç beyni çalışır halde tutmak ve beynin aktif olmasını sağlamaktır. Yeni bir enstrüman çalmayı öğrenmek ya da masa oyunları oynamak en yaygın gerçekleştirilen egzersizler arasında yer alır. Bunların yanı sıra yapbozlar, sayı oyunları, bulmaca, video oyunları, internet oyunları ya da yetişkinlere yönelik eğitimler gerçekleştirilebilmektedir.

Zihin Egzersizleri

Demans hastalığını yavaşlatabilmek için yapılabilecek zihin egzersizleri; bulmaca, sudoku, yapboz ya da ezber gibi aktivitelerdir. Bu sayede beyin devamlı olarak aktif tutulabilmekte ve Demans hastalığının daha ileri safhalara taşınmasına engel olunabilmektedir.

Fiziksel Egzersizler

Fiziksel egzersizler kapsamına ise daha çok gündelik hayatı kolaylaştıran egzersizler girmektedir. Kendi başına giyinemeyen ya da kendi işini görme konusunda yavaşlamalar yaşayan hastalar bu aşamada yeniden öğrenme konusunda desteklenmektedir.

Psikososyal Terapi

Bu tedavi yönteminde kişilerin gün içinde yapmış oldukları aktiviteler ile ilgili destek sunulmaktadır. Yemeden içmeye hatta gözlemlemeye ve hatırlamaya kadar pek çok farklı alanda hastalar desteklenir.

Erken Teşhisin Önemi

3 farklı evre ile ortaya çıkan Demans hastalığının kontrol altına alınabilmesi için erken teşhis oldukça önemlidir. İlk evrede gereken teşhisler konulduktan sonra ilaçla tedavi yöntemleri denenebilmekte ve kişilerin çok daha hızlı bir biçimde hastalığa maruz kalmasının önüne geçilebilmektedir. Bu rahatsızlık ile başa çıkamayan kişiler için tıpta pek çok alternatif yöntem bulunmaktadır. Bu nedenle diğer rahatsızlıklarda olduğu gibi Demans’ta da erken teşhis hayat kurtarabilmek kadar önemlidir.

Demans (Bunama) Nedenleri

Demans hastalığının nedenleri, Demans türlerine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Demans rahatsızlığı, beyin kimyasında ve yapısında oluşan ciddi değişikliklerden kaynaklanmaktadır. Bir diğer Demans türü olan Infarkt Demans ise damar tıkanıklığına bağlı olarak gelişmektedir. Damar tıkanıklığı sonucunda beyin işlevlerinde yavaşlamalar görülmekte, bu durum da hafıza ile ilgili belli sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Lewy cisimciğine bağlı olarak ortaya çıkan Demans türünün nedeni, beyinde küçük cisimlerin oluşması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Nadir görülen Demans ise hormon eksikliği, alkol bağımlılığı, beyin iltihabı ya da vitamin eksikliği gibi sebepler ile baş gösterir.

Sinir Hücrelerinde Hasar

Sinir hücrelerinin zarar görmesi sonucu ortaya çıkan rahatsızlık Demans olarak adlandırılır. Sinir hücrelerinin hasar görmesinin yaygın nedenleri ise alkol, sigara, dengeli beslenmede bozukluk, stres, uykusuzluk gibi nedenlerdir. Bu nedenlere bağlı olarak farklı Demans türleri ile karşılaşmak mümkün olabilmektedir.

Demans (Bunama) Belirtileri

Demans hastalığı da pek çok hastalıkta olduğu gibi belli belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler erken ve ileri evre olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Hastalığın evrelere göre belirtileri ise aşağıda detaylı bir şekilde yer almaktadır.

Erken Evre

Erken evre hastalığın rahat bir şekilde teşhis edilebildiği dönem olarak nitelendirilir. Fakat pek çok kişi bu dönemde ne tür sorunlar ile karşı karşıya kaldığının farkında değildir. Hatta yakınlar bile pek çok durumun tamamen yaşlılıktan dolayı ortaya çıktığını zannedebilir. Erken evrede kişiler pek çok kabiliyetini kaybetmeye başlar.

Cisimlerin ve Kişilerin İsimlerini Hatırlamada Güçlük

Demans hastalığına yakalanan kişiler erken evrede cisimlerin adlarını hatırlayamama konusunda sorunlar yaşar. İlk evrede unutkanlık olarak nitelendirilen bu durum zaman içinde değişiklikler oluşmasına da neden olmaktadır.

Yakın Zamanda Gerçekleşmiş Olayları Hatırlayamama

Demans hastalarının büyük bir kısmı, geçmişte olan olayları hatırlayamama konusunda sıkıntılar yaşar. Özellikle çok eski zamanlar daha sık unutulurken kişiler dün ya da sabah saatlerinde ne yaptıklarını da hatırlayamaz. Genellikle hastaların yakınları bu problemler neticesinde uzmanlara başvurur.

Depresyon

Depresyon, Demans hastalığı için önemli faktörlerden biridir. Beyin ile temasın azalması nedeniyle bunalım ya da içe kapanma gibi hallere rastlanabilir.

İleri Evre

Demans hastalığı ile karşı karşıya kalan kişiler ileri evreye vardıklarında onları daha farklı sorunlar karşılar. Bu sorunlar ise aşağıda yer almaktadır.

İleri Derecede Unutkanlık

İleri derecede unutkanlık, Demans’ın en ileri evrelerinde ortaya çıkmaktadır. Kişiler yakınlarının adlarını hatırlama konusunda zorluk çeker. Aynı zamanda en yaygın olarak bu sorun görülür. Hastalar adları hatırlamanın yanı sıra cisimlerin isimleri ile ilgili de sorun yaşar.

Zaman/Mekân Karışıklıkları

Hastaların ileri evrede en çok rastladıkları sorunlardan biri de zaman ya da mekan konusunda yaşanan karışıklıklardır. Hangi zamanda ya da günde olduklarını karıştıran hastalar uyandıklarında başka bir yerdeymiş gibi bir hisse de kapılabilir. Bu durumlar Demans için söylenebilecek en yaygın sorunları kapsar.

Şüphe

Hastalar ileri evrede şüphe ile karşı karşıya kalabilir. Özellikle bu noktada kendilerine yalan söylendiğini ya da aldatıldıklarını düşünebilirler.

Huzursuzluk

Huzursuzluk, Demans hastalarında en yaygın görülen belirtiler arasında yer alır. Sürekli bir şeylerden rahatsız olma ya da buna benzer düşüncelere kapılma da sıklıkla görülür.

Konuşma Bozuklukları

Demans hastalığı ve konuşma bozuklukları yakından ilişkilidir. Hastalarda anlatamama ya da kelimeleri doğru kullanamama gibi sorunların oluşma nedeni beyindeki bölgelerin hasar görmesinden kaynaklanır. Bu nedenle de konuşma bozukluğu olan kişilerde Demans’tan bahsetmek mümkün olabilir.

Apati

Çevre ile ilişkinin kesilmesi anlamına gelen Apati nedeniyle kişiler içlerine kapanmaya başlar. Bu dönemde hobilere ya da devamlı olarak gerçekleştirilen alışkanlıklara karşı ilgi de azalmaya başlar.

Panik Hali

Panik beyin ile ilgili diğer rahatsızlıklarda da görülebilen durumlardan biridir. Hastalar herhangi bir nedenden dolayı panik ile karşı karşıya kalabilirler.

Zihinsel Becerilerde Gerileme

Zihinsel becerilerde gerileme olarak adlandırılan durum, rakam ya da hesap gibi faktörler ile yakından alakalıdır. Hastalar para hesabı yapamamakta ya da belli durumlarda sayıları hatırlayamamaktadır.

Odaklanamama

Hastalar demans nedeniyle odaklanma sorunu yaşayabilirler. Bir iş yaparken eski yetilerinin olmaması gibi durumlar yaşanabilir. Film izlerken ya da bir işle uğraşırken hastalar dalgınlık yaşayabilir, olaya ya da işe odaklanıp çözmek gittikçe zorlaşır.

Davranış Değişiklikleri

Davranış değişiklikleri, Demans hastalığında en sık karşılaşılan sorunlar arasında yer alır. Hastalar özellikle bu dönemde yakınında bulunan herkese karşı beklenmedik davranışlar gösterebilir. Kendilerinin farklı kişiler olduğunu ve farklı kişiler gibi davranmaları gerektiğini düşünebilirler.

İdrar Tutmada Güçlük

Demans hastalığı belirtileri arasında en sık görülenlerden biri de idrar tutma konusunda güçlük yaşamadır. Genellikle erkeklerde görülen bu durum, hem hastalara hem de hasta yakınlarına zor dönemler yaşatabilir. Tamamen beyin fonksiyonları ile alakalı olan bu durum, Demans’ın ileri safhalarında yaşanan sorunlar arasında yer alır.

Agresif Olma Durumu

Demans hastalığında kişiler beyin hücrelerinin bir kısmını kaybederler. Bu nedenle hatırlayamama, şüphe, eskiden yapabildiklerini yapamama gibi durumları sürekli yaşar hale gelirler. Kendilerini güvende hissetmeyebilirler. Depresyon ve sosyallikten kopmak gibi nedenlerle de birlikte çabuk sinirlenir hale gelirler. Bu durum demansın ileri evrelerinde ortaya çıkmaktadır. Depresyon ve buna benzer durumlar da rahatsızlık için tetikleyici niteliktedir.

Sosyal İlişkilerde Bozulma

Demans hastalığı ile ilgili bir diğer önemli faktör ise sosyal ilişkilerin bozulmasıdır. Özellikle her gün yapılan aktivitelerin bırakılması, içe kapanma ya da sosyal ortamlara girmeme yaygın olarak gözlenir. Bu nedenle de pek çok kişi hastalığın bu evresinde kendini tanıyamaz ya da anlatamaz. Sürekli uzaklaşmaya çalışmak da yine hastaları etkisi altına alan faktörler arasında yer alır.

Kararsızlık

Hastalar bilişsel yetilerinde azalma meydana geldiği için zaman ya da mekan kavramlarında da sorunlar yaşayabilirler. Bu durumun en önemli sonucu ise kararsız kalmadır. Özellikle birilerini tanımamak ya da ne yapacağını bilememek bu unsurlar arasında değerlendirilebilir.

Hastalıkla Karıştırılan Durumlar

Demans hastalığı, kendisine özgü nitelikleri olan bir geç yaş hastalığıdır. Bu hastalığa benzer yapıda olan hastalıklar ile karıştırılmamalıdır. Demans, genel olarak sinir hücrelerinde yaşanılan azalmaya bağlı olarak gelişen zihin bozukluklarıdır. Bu zihin bozuklukları, özür gibi değildir. Zamanla zayıflayan hafıza sistemi işlevini yitirmeye başlar ve işlevini durdurmaya yakın hale gelir. Bu süreçte hastalar günlük hayatta yaptıkları şeyleri çabucak unuturlar ve geçmişte yaşanmış olan anıları daha zor hatırlarlar. Alzheimer ile bağlantılı bir yapıya sahip olan hastalık, bu hastalığın daha kapsamlı halidir. Alzheimer hastalığında beyindeki bir proteinin anormalliği beynin yapısında değişimlere neden olur. Dolayısıyla alzheimer ile demans aynı şey değildir fakat bazı durumlarda bağlantılı olabilir.

Bunun dışında yaşlılarda sık görülen B12 eksikliği demans ile karıştırılabilir. Bu durum da unutkanlık, hafıza sorunları gibi problemlere yol açar. Belirtilerin hafife alınmaması ve doktora başvurulması önem taşır. Tedavilerin zamanında ve doğru şekilde uygulanması büyük farklar ortaya çıkarabilir. Doktor teşhisinin dikkatli bir şekilde yapılması ve buna göre tedavi uygulanması gerekir.

Yaşlılık Depresyonu

Özellikle yaşlı kişilerde, yeni başlayan depresyon semptomların sonucunda oluşan demans oluşabilir. Depresyon belirtileri, majör ve ek semptomlar olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Başlıca belirtiler, depresif duygu durumu ve ilgi kaybı ile birlikte yorgunluk ve motivasyon eksikliğidir. Şiddetli depresyon vakalarında, intihar düşünceleri ve kendine zarar verme biçimleri de yaşanabilir.

Yaşlı kişilerde rastlanılan bu depresyon durumu, pek çok soruna neden olmaktadır. Yaşlılık dönemi birçok değişikliği beraberinde getirir. Emeklilik ile sürekli uğraşılan işler ve iş ortamı ortadan kalkar. Bununla birlikte kişiler sorumluluklarından, makamlarından ve yetkilerinden de uzak kalırlar. Sürekli bir uğraştan uzaklaşmak kişiyi boşluğa düşürebilir. Yeni sosyalleşme alanları oluşturmak zor olabilir. Yoğun ve hareketli bir süreçten daha durgun bir sürece geçmek herkes için olumlu sonuçlar doğurmaz.

Tüm bunlar sonucunda bir depresyon ortaya çıkabilir. Sosyal yaşamdan uzaklaşarak, insanlarla olan bağlarını koparmaya meyil gösterebilirler. Günlük temizlik ve bakımları önemsemeyerek beslenme ve ilaç kullanımlarını ihmal edebilirler. Depresyon semptomları demans hastalığının başlangıcıyla ortak belirtiler ortaya çıkarır. Bu durum hasta yakınlarının yanlış çıkarımlar yapmasına neden olabilir. En doğru teşhis için doktora başvurmak gerekir. Yaşlılık depresyonu yaşayan kişilerin yakınlarının desteği ayrıca önem taşır. Bu durumun belirtileri genel olarak şöyledir:

• Yaşlı kişilerde oluşan asosyallik durumu,
• İştahsızlık ya da aşırı iştah,
• Günlük hayatta basit işler için bahane uydurma alışkanlığı,
• Moral ve motivasyon eksikliği,
• Gelecek korkusu,
• Aşırı ilgi talebi,
• Agresif tavırlar,
• Uyku bozukluğu,
• Kendini çaresiz hissetme,
• Sağlık ya da parasal durumların yarattığı problemleri gereğinden fazla abartma,
• Aşırı duygusallık,
• Ağlama nöbetleri ve alınganlık, yaşlılık depresyonu için yer alan belirtilerdir.

Demans (Bunama) Teşhis ve Tanı Yöntemleri

Demans tanısı koymak ve onu sınıflandırmak oldukça karmaşık bir iştir. Demans tanısı koymak için, temel beyin fonksiyonlarının en az iki tanesinde, günlük hayatı engellemeyecek ciddi değişiklikler olması gereklidir. Bu işlevler: Bellek, dil kullanımı, konsantre olma ve dikkat etme, akıl yürütme ve problem çözme yeteneği ve görsel algıdır. Doktor tıbbi geçmişinizi ve semptomlarınızı gözden geçirecek ve bir fizik muayene yapacak. Semptomlarınız hakkında daha fazla bilgi almak için çevrenizdeki biriyle konuşması da olasıdır.

Tek başına demans tanısı koyabilecek bir test yoktur. Bu nedenle, doktorlar genellikle problemi tanımlamaları için bir dizi test yaparlar. Benzer belirtilere neden olabilecek hastalıkların varlığını araştırıp eleme yapmaya çalışırlar. Genel olarak davranışta önemli bir değişiklik, hastayı yakınlarının doktora götürmesine neden olur. Sevdiğiniz kişide defans belirtilerini fark etmeye veya şüphe etmeye başladığınızda, doktorunuzla konuşmalısınız.

Doktorun tanı koymadan önce izlemesi gereken bazı adımlar vardır. Size bir dizi soru soracak ve hafızayı, düşünmeyi, akıl yürütmeyi ve iletişimi değerlendirmek için bazı testleri tamamlayacaktır. Hastaya muhtemelen bir kan testi, MRI ve CT taraması da dâhil olmak üzere çeşitli teşhis testler yapılması gerekecektir.

Beyin Biyopsisi

Beyin biyopsileri, stereotaktik olarak adlandırılan bir yöntemle gerçekleştirilir. Yani, hastanın kafatası üç noktasından tutularak çok doğru bir şekilde hareketsiz hale getirilir. Böylece beynin seçilen yerinden örnekler alınır. Beynin biyopsisi, öncelikle, kan testleri ve tıbbi görüntülerin (radyografi ve MRI gibi ) tanı koymak için yeterli olmadığı bir zamanlarda kullanılır. Bazı demanslar sadece bir beyin numunesi alarak kesin olarak teşhis edilebilir. Serebral biyopsi, şüphelenilen tümörlerin çeşitliliğini sınıflandırmak için de kullanılır.

Kognitif Fonksiyon Testi

Kognitif(Bilişsel) Fonksiyon testi, Demans hastaları için uygulanan bir zihin testidir. Kişinin sahip olduğu fikirler ve hafıza yapısı ile ilgili ölçümler yapılmaktadır. Bu test süreci soru-cevap şeklinde yapılmaktadır. Hasta ile doktor arasında yapılan diyaloglar ile uzmanlar, Demans hastalığına bağlı olarak gelişen unutkanlık ve bunama belirtilerinden ne ölçüde etkilendiği gözlemlenmektedir. Yapılan ölçümler sonucunda hastaya, zihin egzersizleri uygulanmaktadır. Bu egzersizler sayesinde hastanın herhangi bir şeye odaklanma süresi, hatırlama süresi artmakta, anıların ve kişilerin unutulmaması sağlanmaktadır. Bu test genellikle defans hastalığına sahip 50 ile 70 yaş aralığında bulunan kişilere uygulanmaktadır. Bunama, Alzheimer ya da buna bağlı gelişen hastalıklardan etkilenme derecesi ölçülmektedir.

MR

Son teknik standarda göre yeni MR sistemi doğru teşhis için mükemmel görüntü netliği sağlar ve yüzde 97'ye kadar konvansiyonel cihazlara göre daha sessiz çalışır.

Bu yöntemin çalışmasında X ışınları kullanılmaz. Mıknatıs mantığı ile çalışan manyetik alan kullanılır. Manyetik alanda hidrojen atomlarının küçük bir kısmı kendi doğrultusu boyunca hizalanır. Bu hidrojen atomları tam olarak eşleşen radyo dalgaları formunda verilen enerjiyi emebilir ve sonra tekrar serbest bırakabilir. Bu sürece manyetik rezonans denir. Yayılan radyo dalgaları ölçüm bobinleri ile toplanır ve bir bilgisayar sistemi ile analiz edilir. Bu, incelenen vücut bölgelerinin ve organlarının şekli, yapısı ve durumu hakkında görüntülerde üç boyutlu bilgi verir.

Hemen hemen tüm MR işlemlerinde, hasta önce yastıklı bir kanepede MR sistemi tüpüne itilir, kafa genellikle dışarıda bulunur. Çoğu muayene için, ölçüm işlemleri tamamen ağrısız olarak uygulanır, diğerleri için, damar içine zararlı olmayan bir kontrast madde enjekte edilmesi gerekir.

X-ışınları MRG’ de kullanılmaz, bu nedenle güvenli, ağrısız bir işlemdir ve toksik değildir. Böylece hamile kadınlar ve doğmamış çocuklar da güvenli şekilde incelenebilir. Bu yöntem vaskuler stent, kalp pili, iç kulak protez veya başka metalik nesne taşıyan hastalar için uygun değildir. MRI üstün yumuşak doku kontrastını tarar ve bu sayede tümörleri, inflamasyon odaklarını yüksek hassasiyetle en iyi görüntüleme yöntemidir. İncelenecek bölgeye bağlı olarak muayene 20-40 dakika sürmektedir.

İyi resimler elde etmek için, birkaç dakika boyunca devam eden diziler arasında hareket etmemeniz çok önemlidir. Bu zamanda yüksek bir ses duyulur. Hastalar bu süre zarfında genellikle müzik dinlemektedir. MR yani Manyetik rezonans’ın çalışma mantığında X ışınları bulunmamaktadır. Yani radyasyona maruz kalınmaz.

Vücudumuzdaki suyun bir parçası olarak hidrojen atomları doğal olarak kendi ekseni etrafında dönerler ve böylece küçük bir manyetik alan oluştururlar. Bu küçük manyetik alanları vücutta düzensiz küçük pusula iğneleri olarak hayal edebiliriz. Güçlü bir manyetik alanda bu "pusula iğneleri" manyetik alana hemen paralel olarak hizalanır. Radyo dalgalarına sahip bir dürtü ile bu "pusula iğneleri" kısa bir süre sonra eski hallerine dönmektedir. Atomlar, oldukça hassas antenler ile ölçülebilen sinyaller yayarlar. Bir bilgisayar, vücuttan gelen sinyallerden kesitsel bir görüntüyü oluşturur. Atomların bu önemli hareketleri fark edilmez ve zararlı değildir. Demans hastalığı kapsamında, sinir sistemine yayılmış olan hastalık görüntüleri bu cihaz sayesinde yakalanabilmektedir.

Demans (Bunama) Risk Faktörleri

Demans hastalığı, genel olarak sinir sisteminde oluşan çöküntülerden meydana gelmektedir. Hastalık, sinir sistemini yöneten beyinde aktif olur. Çok geniş kapsamda bir etkinliğe sahip olan bu hastalıkta, bazı risk faktörleri yer almaktadır. Risk faktörleri kişilerin hastalığa yakalanma ihtimallerini göz önünde bulunduran bir sınıflandırmadır. O güne kadar incelenen hastaların ortak özellikleri şeklinde tanımlanabilir. Yani bazı kişilerin diğerlerine göre demansa yakalanma olasılığı daha fazladır. Bu sınıflandırmalardan bir ya da birkaçına dahil olan kişilerin demansa yakalanmamak için önlem almaları önerilir. Ayrıca demans tanısının konulması karmaşık olduğundan risk faktörlerinin analizi doktorun tanı koymasını da kolaylaştırır.

Yaş

Alzheimer, vasküler demans ve diğer bazı demans çeşitlerinin görülme sıklığı yaş ilerledikçe artar. Amerika'da yapılan araştırmalara göre 65 yaş üzeri dokuz kişiden biri Alzheimer hastası. Bu da yaklaşık beş milyon kişiye tekamül ediyor. Diğer yandan ileri yaştaki her üç kişiden biri demans ile hayatını kaybediyor. Hastalığın bu kadar yaygın olmasında yaşam koşulları ve rutininin de etkisi büyük.

Alzheimer Hastalığı

Alzheimer hastalığı, bir beyin organik hastalığıdır. Hastalığa ilk defa 1906 yılında bilimsel olarak başvuran Alman nörolog “Alois Alzheimer” (1864 - 1915) adını almıştır.

Alzheimer hastalığının gelişimi için en büyük risk faktörü yaştır. Sadece nadir durumlarda, etkilenenler 60 yaşından küçüktür. Hastalığın karakteristiği, sinir hücrelerinin ve sinir hücresi temaslarının yavaş yavaş ilerlemesidir.Alzheimer hastalarının beyninde tipik protein birikintileri (amiloid plaklar) tespit edilebilir.

Klinik tablo hafıza ve yönelim bozuklukları, konuşma bozuklukları, düşünebilme ve yargılama becerilerinin yanı sıra kişilik değişikliklerini de içerir. Bu bozukluklar şiddette değişir ve hastalık ilerledikçe artar. Normal gündelik hayatın yönetimini zorlaştırırlar.

Hastalar giderek yardım ve desteğe bağımlıdır. Bakım, terapi ve tıbbi tedavi için ilgili şartlar çok farklıdır. Çünkü Alzheimer hastaları tek bir grup değil, farklı sosyal ve ekonomik durumlarda yaşayan farklı özgeçmişleri, becerileri ve açıkları olan kişilerdir.

Alzheimer ilerleyici bir hastalıktır. Zihinsel yeteneklerin ve beyin işlevlerinin giderek artan bir kaybına yol açar. Sonuç olarak, hastalar bir noktada artık kendilerine bakamıyorlar. Sürekli bakım ve hemşireye bağımlı oluyorlar. Hastalığın geç evresinde bedensel rahatsızlıkların zihinsel bozulmasına ek olarak hastalar yataklık ve geriatrik hastalıklara ve bu tür enfeksiyonlara yatkındır.Beyin dokusunun kaybına yol açan şiddetli nöropsikiyatrik hastalık genellikle 65 yaşından sonra başlar. Ancak hastalığın daha erken ortaya çıktığı durumlar da vardır. Kadınlar erkeklerden daha fazla etkilenir. Bunun bir nedeni, kadınların genellikle erkeklerden daha uzun yaşamasıdır. Bununla birlikte, hormonal farklılıklar da tartışılmaktadır.

Tedavi için çeşitli önlemler mevcuttur. Bir kür mümkün değildir, ancak ilaç ve kişi aktif yaşama katılmaya devam edebilir. Hastalık ne kadar erken teşhis edilirse, hastalar daha etkili ve daha iyi tedavi edilebilir. Tedavinin temel problemi, hastaların en fazla hastalığın iç görüsüdür.

Alzheimer hastalığı olan bir kişi plan yapma, karar verme, problem çözme ve sohbet etme gibi günlük şeylerle başa çıkabiliyor. Ayrıca eski ve yeni bilgilerin hatırlanmasında oldukça büyük sorunlar oluşabiliyor.Alzheimer hastalığının bir başka belirtisi de, birisinin farklı davranabilmesidir. Hastanın karakteri değişir. Ruh halinde ani değişimler, duygular arasında ani ve sık geçişler oluşabilmektedir.Alzheimer hastalığı olan bazı kişilerde psikolojik düşüşler çok hızlı gerçekleşebilirken diğerleri yıllarca normal bir yaşam sürdürebilir.Alzheimer hastalığının nedenlerine çok fazla araştırma yapılmaktadır. Bilim adamları, beyindeki iki değişikliğin hastalık ile ilgili olduğunu düşünüyor.

Beta-amiloid tipinin proteinleri beyindeki sinir hücreleri arasında birikir. Bu sözde amiloid plaklar beyin hücreleri arasındaki iletişimi azaltır. Bu başlangıçta hafızayı etkiler ve unutkanlığa yol açar.Beyin hücrelerinde lif birikimi oluşur. Bunlar ayrıca sağlıklı insanlarda da ortaya çıkan tau proteinlerinden oluşur. Alzheimer hastalığı durumunda, tau proteini farklı şekilde inşa edilir. Sapma şekilleri nedeniyle bu proteinler hücrelerdeki mikroskobik tüplerin tıkanmasını ve parçalanmasını sağlar. Bu hücreler arasındaki iletişimi bozar.İlk olarak hafıza fonksiyonları etkilenir. Sonuç olarak, bellek sorunları genellikle artar. Beynin daha fazla kısmı etkilenir bunama ile daha fazla semptom vardır. Duyguları kontrol etmede zorluk, insanları ve şeyleri tanıma zorluğu ve konuşma zorlukları oluşmaktadır.

Bilim adamları, plakların ve karışıklıkların Alzheimer'e neden olup olmadığını henüz bilmemektedir. Fakat beyindeki bu değişiklikler bir risk faktörüdür. Farklı risk faktörleri hakkında daha fazla bilgi edinin.Birisi unutkanlaşırsa bu hemen Alzheimer ya da başka bir defans formu ile ilgili olduğu anlamına gelmez. Genellikle normal (yaşlılık) unutkanlık ile ilgilidir. Ayrıca fiziksel veya psikolojik bir nedene de sahip olabilir. Bunlar unutkanlığın en yaygın nedenleridir.

Bellek, bilgileri depolamak veya anılarını almak için daha fazla zamana ihtiyaç duyar. Yaşlı insanlar da yoğunlaşmaya daha fazla zorlanırlar. Sonuç olarak, bilgi hafızada daha az iyi saklanır.

Bazı ilaçlar hafıza sorunlarına neden olabilir. Pratisyen sizi bu konuda bilgilendirebilir. Hangi (homeopatik) ilaçları kullandığınızı pratisyene belirtmeniz sizin için oldukça faydalı olacaktır.

Dengeli ve sağlıklı bir diyet hafızayı destekler. Bazı vitaminler (özellikle B vitamini) eksikliği, çok az içme ve (çok fazla) alkol hafızayı etkileyebilir.Bazı hastalıklar unutkanlığa neden olabilir. Hastalar, bazen bir sarsıntı veya narkozdan sonra unutkan olur. Menopozdaki kadınlarda bazen hafıza problemleri olabilir. Tüm bu nedenler kendi kendine gider ya da giderilebilir.Birisi endişeli çok fazla strese sahip ya da çok fazla endişe duyuyorsa, beyindeki diğer şeyler için geçici olarak daha az yer vardır. Endişeler azaldığında hafıza şikayetleri tekrar kaybolur.

Kişiler çok az uyaran aldığında hafıza yeterince uyarılmaz. Bu belleğin azalmasına izin verir.Alzheimer hastalığının son evresinde, kişinin daha fazla yardıma ihtiyacı vardır. Yavaş yavaş başkalarına tamamen bağımlı hale gelir. Bellek kaybı büyüktür. Kişi artık tanıdık nesneleri, insanları veya yerleri tanıyamaz. Alzheimer hastalığının geç fazında olan biri olan çiğneme ve yutma güçlüğü, aşırı yemeye rağmen çok kilo kaybı, inkontinans, önce idrar için ve sonra da dışkı için unutkanlık, bazen zaman zaman birkaç kelimeyi veya bağırmayı tekrar etse de konuşmayı yavaş yavaş kaybeder. Huzursuz olmak ve bir şey ya da birisini aramak;özellikle de kendilerini tehdit altında hissederlerse üzgün veya agresif davranmak bu belirtiler arasında yer alır. Demans hastalığı faktörleri arasında yer alan Alzheimer hastalığı, geç evrelere ulaştığında oldukça büyük sıkıntılara yol açmaktadır. Bakıcıya tamamen muhtaç olan hasta, temel ihtiyaçlarını bile karşılayamaz hale gelir.

Parkinson Hastalığı

Parkinson hastalığı beynin bir hastalığıdır. Hastalıktan muzdarip olanlar çeşitli semptomlara sahip olabilir ve Parkinson hastalığı bu nedenle çok karmaşıktır. Parkinson semptomlarının görüntüsü herhangi bir hasta için aynı değildir.

Parkinson hastalığına bağlı olarak ortaya çıkan pek çok semptom ise aşağıda yer almaktadır.

• El, bacak, çene veya dilin titremesi (titreme)
• Daha yavaş hareketler (bradikinezi), başlatma hareketler (akinezi) ve otomatik hareketlerin oluşmasında zorluk (hipokinezi)
• Kasların sertliği (sertlik)
• Postural ve denge problemleri ve bazen daha uzun bir hastalık nedeniyle düşme
• Yürüme sırasında ayakların donması (donma), ayağın yere yapışması gibi görünmesi

Yukarıdaki belirtilere ek olarak, daha yavaş düşünme, azaltılmış koku, uyku bozukluğu, kabızlık, duygu durum sorunları ve cinsel ihtiyaçlardaki değişiklikler gibi çok çeşitli şikayetler oluşabilir. Yukarıdaki semptomlar tüm hastalarda uzun bir süre boyunca meydana gelmez. Ayrıca, şikayetlerin şiddeti ve hastalığın seyri hastadan hastaya değişir. Bu kesinlikle Parkinson hastalığına benzeyen sözde atipik parkinsonizmleri olan hastalar için geçerlidir.

Çekirdek semptomlar tremor, bradikinezi, sertlik ve postural instabilite, bir tarafta hastaların yaklaşık% 75'inde başlar. Bir süre sonra, diğer taraf da semptom vermeye başlayacaktır, ancak kural olarak etkilenen ilk taraf en ciddi olanıdır. Birkaç yıl sonra denge ile ilgili sorunlar ortaya çıkar ve hastalar düşebilir. Bu bazen çok rahatsız edici olabilir. Kan basıncında düşüş (kısmen levodopa ilacından dolayı), idrar ve dışkı ile ilgili sorunlar, halüsinasyonlar, bilişsel problemler ve boğulma gibi şikayetler zaman içinde gelişebilir.Genellikle Parkinson hastalığı bir bakımevine veya bakımevine kabul edilmez. Bununla birlikte denge bozuklukları veya bilişsel bozukluklar günlük hayatta böyle bir tehlike haline geldiğinde hastalar genellikle bir bakımevine veya bakımevine kabul edilir. Parkinson hastalarında yaşam beklentisi sağlıklı insanlara göre daha kısa değildir.

Genetik

Demans türlerinin birçoğunda aile öyküsü bulunur. Bu da hastalığın genetik yatkınlıkla ilgisi olduğunu gösterir. Ayrıca çeşitli nedenlerle belirli genlerde mutasyon yaşanması da demansa yakalanma olasılığını artırır.

Sigara ve Alkol Kullanımı

Nöroloji araştırmaları son yıllarda sigara kullanımının zihinsel kapasiteyi düşürdüğünü ve demas riskini artırdığını ortaya koydu. Diğer yandan sigara kullanımı kalp damar hastalıklarına yol açar. Bazı demans türlerinin ortaya çıkmasını kalp ve damar hastalıkları tetikler. Bu nedenle demansı önlemek isteyenlerin sigara ve tütün ürünlerini kullanmayı bırakması önerilir.

Alkol ise çok miktarda ya da düzenli ve sık sık kullanıldığında Korsakoff sendromu olarak bilinen bir demans türüne yol açar. Bu hastalığın belirtileri yeni bilgileri öğrenmede ve ezberlemede zorluk, kısa süreli hafıza kaybı, hafızada uzun süreli boşluklar oluşmasıdır.

Damar Sertliği

Damar sertliği plak birikimi sonucu arter damarı duvarlarının kalınlaşması ve sertleşmesidir. Plak kolesterol, yağ, kalsiyum ve kandaki diğer maddelerden oluşur. Bu birikim arteri daraltır ve beyne kan akışını engeller. Bu nedenle beyin hücreleri düzgün çalışamaz. Sonuçta beyin hücrelerinde ölümler ve bağlantı kopuklukları yaşanabilir, demans ortaya çıkabilir.

Şeker Hastalığı

Diyabet çeşitli demans türlerinin yaşanma riskini artırır. Ayrıca damar sertliği ve inmeye de yol açabilir. Bunların her ikisi de vasküler demansa yol açabilir. Bu nedenle öncelikle diyabete yakalanmamak için sağlık beslenmeye özen göstermek ve hastalık geliştiyse tedaviyi aksatmamaya özen göstermek gerekir.

Travma

Travma ile defans hastalığı arasında yakından ilişki kurulabilir. Kafa travması yaşayan kişilerde yaş kaç olursa olsun defans ile karşılaşmak mümkün olabilmektedir. Beynin travma nedeniyle tahrip olması ve bu tahribatta beyin hücrelerinin ölmesi gibi nedenler demansı ortaya çıkarabilmektedir. Bu nedenle de defans ile travma arasında çok yakın bir ilişkiden bahsetmek yanlış olmayacaktır. Travmanın çeşitleri ise demansın türünü ortaya koymaktadır.

Hipertansiyon

Dakikada yaklaşık 60 ila 100 kez kalp kası kasılır ve kanın sürekli olarak kan damarlarına pompalanmasını sağlar. Kan basıncı, kanın damarların duvarlarına karşı bastırma gücüdür. Kalbi kasıldığında damar duvarlarındaki basınç yükselir. Gün içinde değişik saatlerde, farklı duyguların etkisindeyken ya da vücut aktivitesine bağlı olarak kan basıncı yükselip azalır. Hipertansiyon hastalarında bu basınç günün neredeyse her anı normalden yüksektir. Bu da kalp damar sağlığını ve tüm vücudu kötü etkiler. Kan dolaşımı problemleri beynin işleyişine büyük oranda etki eder. Uzun süreli yüksek tansiyon hastalıklarında zamanla demans gelişebilir.

Psikolojik Faktörler

Çok çeşitli psikolojik faktörler demansa neden olabilir. Örneğin genel olarak kendini sosyal hayattan tecrit etmeye meyilli veya depresyon belirtilerini sık sık yaşayan kişilerde demans gelişebilir. Çünkü sosyalleşmek bilişsel aktiviteyi teşvik eden çok önemli bir unsurdur. Yokluğunda zihinsel aktivite büyük olasılıkla pasif kalır.

Down Sendromu

Down sendromu ile doğan kişilerde demans riski daha yüksektir. Down sendromlu bireylerin bir kısmında orta yaşa gelindiğinde demans ve alzheimer baş gösterir. Ebeveynlerin bu konuda da bilinçli olması önlem alınmasına yardımcı olabilir.

Travma

Alınan darbelerle demans hastalığı arasında bağlantı vardır. Şiddetli kafa travması yaşayan kişilerde demans riski artar. Kafa travmaları sonucunda hücreler zarar görebilir ve ölebilir. Darbenin alındığı yere göre belirtiler de değişir. Fakat her darbe demansa yol açmaz. Travmaya bağlı demanslara en iyi örnek boks gibi sporlardır. Bu sporlarda kafa bölgesine sık sık ve büyük darbeler alan sporcular çok erken yaşlarda demans belirtileri gösterir.

Demans (Bunama) Komplikasyonları

Demans hastalığı kapsamında, oluşan belirtilerin haricinde pek çok komplikasyon oluşmaktadır. Komplikasyonlar, hastalığın varlığı ile oluşan yan etkiler olarak tanımlanabilmektedir. Bu etkiler hastalığın yol açtığı diğer sorunlardır. Bunama, unutkanlık, uyku düzeninde bozulma ve halüsinasyon görme bu komplikasyonlardan bazılarıdır. Tedavi sürecinde bu komplikasyonlarının da göz önünde bulundurulması büyük önem taşımaktadır.

Bunama

Bunama, belirli bir hastalık değildir. Bir kişinin günlük aktivitelerini yerine getirme becerisini azaltacak kadar ciddi olan hafıza kaybı veya diğer düşünme becerileriyle ilişkili çok çeşitli semptomları tanımlayan genel bir terimdir. Bunama hastalığı tüm vakaların yüzde 60 ila 80'inden sorumludur. Vasküler demans bir inmeden sonra ortaya çıkar ve ikinci en sık görülen bunama türüdür.

Bununla birlikte bunamanın başka sebepleri de vardır. Bunlardan bazıları tersine çevrilebilir olan bunama semptomları üretebilen durumlardır. Tiroid problemleri ve vitamin eksikliği de bunamaya yol açmaktadır. Bunama, sıklıkla, zihinsel bozulmanın normal yaşlanmanın normal bir sonucu olduğu söylenir ve yanlış bir şekilde “yaşlılık” ya da “yaşlılıkta bunama” olarak adlandırılır.

Bunaması olan kişiler kısa süreli hafıza problemleri yaşayabilir, el çantaları veya cüzdanlarını kaybedebilir, faturaları ödeyemeyebilir, randevuları hatırlayamayabilir veya tanıdık çevrelerini terk edebilirler. Birçok bunama yavaş başlangıçlıdır ve sürekli bir düşüşle ilerlemektedir. Siz ya da akrabanız hafıza güçlüğü veya düşünme yeteneğinde başka değişiklikler yaşıyorsa, bunu göz ardı etmeyin. Nedeni belirlemek için bir doktora görünmelisiniz. Profesyonel bir değerlendirme, şikayetlerin tedavi edilebilir olduğunu gösterebilir. Semptomlar bunamaya işaret etse de, erken teşhis mevcut tedavi seçeneklerinden kişiye maksimum fayda sağlayabilir ve uygun olduğu hallerde klinik çalışmalara veya çalışmalara gönüllü olma fırsatını sağlayabilir. Geleceği planlamak için de zaman sağlar.

Unutkanlık

Demans hastalığına bağlı olarak hastalarda unutkanlık görülmektedir. Unutkanlık, kişilerde anlık ya da günlük olarak görülebilmektedir. Bu unutkanlıklar nedeniyle, hastalar gündelik işlerinde sıkıntı yaşamaktadır. Hastaların unutkanlıkları için, yanlarında refakatçileri bulunması gerekir.

Uyku Düzeninde Bozulma

Demans hastalarında uyku düzeninde bozukluk sıklıkla rastlanan komplikasyonlar arasında yer almaktadır. Uykusuzluk hastaların dinlenmesine engel olmasının yanı sıra günlük ihtiyaçlarını karşılamasına da engel olmaktadır. Ayrıca iştah kesici özelliğe de sahiptir.

Halüsinasyon Görme

Demans hastalarında zaman zaman halüsinasyon göre durumu gerçekleşebilir. Bu durum kişilik bozukluklarına ve zihin sorunlarına yol açmaktadır. Halüsinasyon olmayan şeylerin gerçekte var oluyormuşçasına görülmesidir. Bu durum demans hastalarını zora sokmaktadır.

Demans (Bunama) Nasıl Önlenir?

Yaşlandıkça Alzheimer hastalığını geliştirme düşüncesi, özellikle hastalıktan etkilenen sevilen birine tanık olmanız halinde korkutucu bir ihtimal olabilir. Dünyanın dört bir yanındaki araştırmacılar bir tedaviye doğru ilerliyorlar, ancak yaygınlık oranları yükseldikçe, odak noktaları tedaviden korunma stratejilerine kadar genişledi. Elde ettikleri, Alzheimer hastalığının ve diğer bunamaların semptomlarını sağlıklı alışkanlıkların bir kombinasyonu ile önlemek veya geciktirmek olabileceği idi. Kişisel risk faktörlerinizi belirleyerek ve kontrol ederek, yaşam boyu beyninizin sağlığını koruma şansınızı en üst düzeye çıkarabilir ve bilişsel yeteneklerinizi korumak için etkili adımlar atabilirsiniz.

Alzheimer Araştırma ve Önleme Vakfı'na göre, düzenli fiziksel egzersiz Alzheimer hastalığını geliştirme riskinizi yüzde 50'ye kadar azaltabilir. Egzersiz, beynin eski bağlantıları koruma ve yenilerini yapma yeteneğini uyararak alzheimer ve diğer demans tiplerine karşı korur. Her hafta en az 150 dakika orta şiddette egzersiz planlayabilirsiniz. İdeal plan, kardiyo egzersizi ve kuvvet antrenmanı kombinasyonunu içerir. Yeni başlayanlar için iyi aktiviteler arasında yürüyüş ve yüzme yer alır.

Beynin aktivitesini kas yapmak olumlu etkiler. Orta düzeyde kas kütlesi, fazla kiloların verilmesi ve yeterli kalsiyum, beyin sağlığının korumanıza yardımcı olur. Egzersizlere denge ve koordinasyon alıştırmalarını dahil edebilirsiniz. Denge ve koordinasyon çalışmak çevik kalmanıza ve çökmelerden kaçınmanıza yardımcı olabilir.

Alkol Kullanmama

Alkol, demansı hızlandıran faktörler arasında yer alır. Vücuttaki pek çok organa zarar veren alkol, beyinde tahribata neden olduğundan dolayı demansı hızlandırıcı etkiye de sahiptir. Bu nedenle genç yaşlarda aşırı alkol kullanımının önüne geçmek hastalığın seyrini de yavaşlatacaktır.

Stresten Uzak Durma

Demans hastalığını yakından etkileyen unsurlardan biri de strestir. Stres, beyni etkisi altına almakta ve kısa bir süre içinde zayıflıklara neden olmaktadır. Stresten uzak duran hastalar, sadece Demans’tan değil, diğer hastalıklardan da korunabilir. Bu nedenle psikolojik destek almak ya da strese neden olan faktörleri ortadan kaldırmak büyük fayda sağlayacaktır.

Zihin Egzersizleri

Demans’ı önleyebilmek için zihnin her zaman canlı tutulması gerekir. Bu durum ise tamamen belli egzersizlerin yapılması ile önlenebilir. Su doku, bulmaca ya da yap boz gibi oyunları oynamak, zeka testleri çözmek ve ezber yapmak, hastalığın önlenebilmesi için önemli unsurlar arasında yer alır. Eğer ileri yaşlarda demans ile karşı karşıya kalmak istemiyorsanız bu tip egzersizlerden faydalanabilirsiniz.

Dengeli Beslenme

Demans hastalığı üzerinde dengeli beslenmenin de etkisi oldukça büyüktür. Vitamin açısından zengin olan besinlerin yanı sıra hastaların omega 3 ya da fosfor yönünden zengin gıdaları da tüketmesi gerekir. Aynı zamanda alkol, esrar ya da diğer uyuşturucu maddelerin kullanımı kesinlikle sağlanmamalıdır. Uyarıcı maddeler beyin fonksiyonlarının yavaşlamasına neden olurken ileriki dönemlerde unutkanlığa neden olabilmektedir

Demansa Neden Olabilecek Hastalıkların Önlenmesi

Demans hastalığına neden olan belli rahatsızlıklar da bulunmaktadır. Bunun için ise öncelikli olarak hastalığın tanı ve teşhisinin sağlanması gerekir. Beyin ile ilgili sorunların pek çoğu demans oluşumuna neden olmaktadır. Bu yüzden de kişiler nörologlar aracılığı ile testlere tabi tutulmalı ve sorun yaratan faktör tespit edilmelidir.

Sık Sorulan Sorular

Demans hastalığı ile ilgili hastalar ya da hasta yakınları belli sorular yöneltmektedir. Bu soruların yanıtları ise aşağıda detaylı bir şekilde yer almaktadır.

Demans Hastalığı 'Bunama' Mıdır?

Bunama halk arasında bir hastalığı tarif etmekten ziyade yaşlılıkla ilişkili sorunları dile getirmek için kullanılır. Demansa bunama denmesi onun bir hastalık olarak değil de yaşlılığın normal seyri olarak görülmesine neden olabilir. Bu yanlış bir tutum olur. Çünkü normal bir yaşlılıkta beyin hücreleri ölmez veya hücresel bağlantılar kopmaz. Demans hastalığında ise tam olarak bu yaşanır. Sonuç olarak kısa ve uzun süreli unutkanlıklar her yaşta insan için bir hastalık belirtisi olabilir. Normal karşılamayıp doktora görünmek en doğrusu olur.

Hastalığın Kesin Çözümü Var Mıdır?

Demans hastalığının kesin bir çözümü bulunmaz. Bu hastalık sadece önlenebilmekte ya da daha ileri safhalara taşınmasının önüne geçilebilmektedir. Bu nedenle kesin bir çözümden bahsetmek de yanlış olur. Uzun süreli Demans tedavilerinden başarı elde edilmiş; ancak hastalık tam olarak iyileştirilememiştir. Bu nedenle Demans, tedavisi olmayan hastalıklar arasında yer almaktadır. Pek çok kişi, Demans’ın tedavisi olduğunu bilir; ancak bu tedaviler hiçbir zaman kesin olarak çözüm sunmayacaktır.

Hastanın Alkol ve Sigara Kullanmasının Bir Sakıncası Var Mı?

Alkol ya da sigara kullanımı, zaten Demans hastalığını tetikleyen faktörler arasında yer alır. Gençlerde de Demans görülebileceği, pek çok kişi tarafından bilinmektedir. Özellikle genç yaşlarda bu ürünlerin tüketimi ileriki yaşlarda demans oluşumuna neden olabilmektedir. Demans hastalığına yakalanmış olan kişiler devamlı olarak alkol ya da sigara kullanırlarsa, beyindeki tahribat da artmaya devam edecektir. Bu durum ise demansın çok daha ileri evrelere taşınmasına neden olur. Yani, zaten bir tedavi uygulanıyorsa ve hastalık ile ilgili ilerleme durumu söz konusu ise hastaların kesinlikle alkol ya da sigara kullanması tavsiye edilmez.

Demans Hastaları Araba Kullanabilirler Mi?

Demans hastası olan kişiler için araç kullanımı hastalığın seyrine bağlıdır. İlk aşamalarda hastalar araç kullanabilir. Bu konudaki geçmiş deneyimleri hemen silinmez. Fakat hastalık ilerlediğinde, karar verme ve mekan algıları zarar gördüğünde araç kullanmayı bırakmak gerekir. Bunun zamanını hasta yakınları doktora danışarak saptayabilir. Karar verildikten sonra hastaya durumu iyi şekilde izah etmek gerekir. Çünkü ani tepkiler verebilir ve derin bir üzüntü yaşayabilir.

Demans Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Demans hastalığı, tedavi edilebilen değil, kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Bu sebeple tedavi edilmediği takdirde evreler ilerleyecektir. Özellikle bu noktada son evreye geçişten bahsedilebilir. Egzersiz yapılmaması, ilaç kullanımı sağlanmaması ya da hastaya geç teşhis konması gibi sebepler de bu anlamda etkilidir. Uzun zaman tedavi altına alınmamış demanslar ileri boyutlara vardığında hastalık ile mücadele daha da zorlu bir hale geçmektedir.

Hastalık Tehlikeli Midir?

Demans hastalığı son derece tehlikeli olan hastalıklar arasında yer alır. Özellikle bu hastalığın mücadelesi de göz önünde bulundurulduğunda ileri safhalar için ölümden bahsetmek söz konusu olabilir. Kontrol altına alınmaya çalışılan; ancak hasta yakınlarından yeterli desteği görmeyen ya da semptomları giderek artan hastalar tehlike grubunda yer alır.

Hastalık Ne Kadar Sürer?

Demans hastalığı, sürece göre değişiklik göstermektedir. Bazı hastalar çok kısa bir zaman içinde semptomları yavaşlatabilirken ileri evreye varmış olan demanslarda süreden bahsetmek güçtür. Bu nedenle de kişilerin hastalığının süreci ile ilgili net bir durumdan bahsetmek söz konusu değildir.

Demans Hastalığı Gençlerde Görülür Mü?

Demans hastalığı bunama adı ile bilinse de gençlerde de görülebilmektedir. Özellikle alkol, sigara ya da madde kullanımı, genç yaşlarda demans görülmesine neden olabilmektedir. Çocuklar dahi demans ile karşı karşıya kalabilir. Bu durum ise kalıtım ile yakından alakalıdır.

Demans Hastalığı Şüphesiyle Hangi Kliniğe Gidilmeli?

Demans hastalığı ile ilgili bir şüphe oluştuğu takdirde hastaların nöroloji kliniklerine muayene olmaları gerekir. Bu klinikler pek çok testi gerçekleştirdikten sonra hastalığın teşhisi ile ilgili bilgilendirmeler sağlamakta ve uygun olan tedavi yöntemini belirlemektedir. Bu sayede hastalığın evresi ile ilgili bilgi sahibi olmak da mümkündür. Genç ya da yaşlı iseniz ve demans ile alakalı belirtilerden birini ya da birkaçını taşıyorsanız mutlaka bir nörologa görünmeli ve erken teşhis için tüm testleri yaptırmalısınız.

Hastalık Kimlerde Görülür?

Demans hastalığı daha çok 60 ile 65 yaş üstü olan kişilerde görülür. Bu nedenle de gençlerde pek aranmaz. Fakat beyin tahribatı adı altında seyreden bu hastalık, yaş grubu fark etmeksizin görülebilir. Herkes bir demans hastalığı adayı olduğunu hatırlamalı ve gerekli testleri de bu hususlara uyarak yaptırmalıdır.

Hastalığın Tedavisinde Kullanılan İlaçlar Bağımlılık Yapar Mı?

Demans hastalığının tedavisi için hastanın durumuna göre çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Bunlardan bazıları bağımlılık yapabilir. Örneğin hastaların bazılarında antidepresan kullanımına gerek duyulur. Bu ilaçlar uzun süre kullanımda bağımlılık yapabilir. Bu yüzden kullanım süreleri, dozları ve bırakma aşaması doktor kontrolünde olmalıdır. Bu ilaçların bırakılması birden bire değil doz azaltarak zaman içinde yapılır.

Demans Hastalarına Evde Bakım Nasıl Yapılmalı?

Demans hastalarına evde bakım uygulayacak olan kişilerin son derece sabırlı olmaları gerekir. Demans hastalarında farklı davranış bozuklukları olduğundan dolayı kontrol altında tutulmaları gerekir. Ani ataklar geçirebilen Demans hastaları için uygun olan odalar hazırlanmalı ve egzersizler için teşvik sağlanmalıdır. Özellikle bakımı üstlenen kişi, demans hastalığının ilerlememesi için bu koşulları göz önünde bulundurmalıdır. Bir diğer önemli husus ise rahatlıklarının korunabilmesi ve egzersiz yapabilecekleri alanların bulunmasıdır. Depresyona girebilen Demans hastalarının tüm ihtiyaçları yakınlarında olmalı ve rahatlıkla ulaşabilmelidirler.

Demans Hastalarına Yaklaşım Nasıl Olmalı?

Demans hastaları, son derece kaygılı olan kişilerdir. Pek çok şeyi hatırlayamadıklarından dolayı dönem dönem farklı davranışlar sergileyebilirler. Bu sebeple demans hastası olan kişilere sabırlı, nazik ve anlayışlı bir şekilde yaklaşılması gerekir. Özellikle bu kişiler tuvaletlerini yapamayacak ya da yürüyemeyecek durumda ise bu konuda sabırlı olabilecek kişiler bakımı üstlenmelidir.

Demans Hastalığı Tedavisi Neye Yarar?

Demans hastalığı için mücadele eden kişilere farklı tedavi yöntemleri uygulanır; ancak bu hastalığın herhangi bir çözümü olmadığı için hastalığın ileri safhalara taşınması engellenmektedir. Uzmanlar ilaç tedavisinin yanı sıra egzersizler de önererek diğer evlere geçiş için tüm kapıları kapatır.

Demans Hastaları Hastaneye Yatırılmalı Mı?

Demans hastalarının hastaneye yatırılması gerektiği ile ilgili pek çok söylem bulunmaktadır. Fakat kişilerin sağlık durumlarına bağlı olarak hastane yatışı da farklılık gösterir. Hastaneye yatış için gerekli olan durum sadece ileri evrelerdir. Bu dönemde hastalar kendi işlerini yapamayacak, yürüyemeyecek ya da yemek yiyemeyecek durumda ise hastalığın kontrol altına alınabilmesi için yatış önerilir.

Demans Hastalığı Kaç Yaşında Başlar?

Demans, birbirinin üzerine binen ve kişiyi oldukça sorunlu bir bilişsel sürece götüren evrelerden oluşur. Hastalığın fark edilebilir evreleri ileri yaşlarda ortaya çıksa da demansa giden yolda ilk belirtiler kırklı yaşlardan ve hatta daha öncesinden itibaren ortaya çıkmaya başlayabilmektedir. Hastalığın risk grubu elli yaş ve üzeridir.

Demans Hastaları Kaç Yıl Yaşar?

Demans hastalığının çeşitli türleri bulunur. Demansın türüne göre de yaşam süresi belirlenir. Her hasta için kesin bazı sınırlardan bahsetmek mümkün değildir. Ortaya çıkan demans vakalarının yüzde kırk ile yüzde altmış arasındaki kısmı dört – altı yıl daha yaşamını devam ettirir. Geriye kalan yüzdelik dilim ise altı yıldan daha fazla yaşayabilir. Bazı demans türlerinde hasta, hastalığa bağlı ölümle karşılaşmaz. Çok daha farklı sebeplerden dolayı yaşama gözlerini yumar.

Demans Hastalığı Teşhisi Nasıl Yapılır?

Demans hastalığına dair tanılar birçok farklı testten yararlanılarak konur. Demans hastalığına dair ileri seviyeli belirtileri gözlemlemek kolay olsa da demansın türünü belirlemek için ileri seviye testlerden yararlanılması gerekmektedir.

1. Nörolojik fonksiyonların değerlendirilmesi için muayene,
2. Biyokimya testleri,
3. Görüntüleme teknikleri,

4. EEG ve lomber fonksiyon testleri kullanılır.

   Demans Hastalığı İle Alzheimer Hastalığı Arasındaki Fark?

   Her ne kadar demans hastalığı olarak ifade edilse de esasen demans bir hastalık değil, belirli sınırlar içerisinde aynı belirtileri veren zihinsel durum üzerinde etki oluşturan hastalıkların genel adıdır. Alzheimer ise spesifik bazı belirtileri, belirli koşullar altında veren hastalığın adıdır. Yani Alzheimer hastalığı da demans hastalıkları arasındadır.

   Demans (Bunama) Ne Kadar Sürede İyileşir?

   Demans hastalıklarının iyileşme süreleri, tedavilerinin mümkün olup olmadığı ve diğer birçok değişken demansın türüne göre belirlenmektedir. Birçok demans hastalığının tam olarak tedavi edilmesi mümkün değildir. Uygulanan tedavi yöntemlerinin tamamı, ortaya çıkaran belirtileri hafifletmek ve hastalığın gelişim hızını düşürmek içindir.

   Demans (Bunama) Genetik Mi?

   Alzheimer gibi popüler demans hastalıklarının nedenlerine dair araştırmalar yapıldığında genetik bazı izler bulunsa da tüm vakaların yaklaşık olarak yüzde onunun ailesinde demans hastalıklarından birinin öyküsü olduğu saptanmıştır. Yani demansın sadece genetik faktörlerden dolayı ortaya çıktığını söylemek yanlış olacaktır. Diğer birçok sebepten birisi genetik faktörlerdir.